Huấn Ca - Chương 21 - 30

CÁC TỘI KHÁC

CHƯƠNG 21

1. Hỡi con khi phạm tội rồi
Con đừng tái phạm đồng thời tội đây
Hãy đi cầu khẩn van nài
Được ơn tha thứ tội nay đã làm
2. Hãy đi tránh tội lỗi lầm
Như nào tránh rắn trên đàng đương đi
Bởi vì nếu đến gần kề
Nó thời sẽ cắn tức thì phải con
Răng kìa của nó giống luôn
Như nanh sư tử nhọn trông khiếp ngời
Chúng đi lấy mạng như chơi
Con luôn phòng giữ thân người của con.
3. Mọi điều phi pháp giống luôn
Thanh gươm hai lưỡi coi trông thấy kìa
Vết thương của nó tất thì
Vô phương cứu chữa thuốc gì cũng chê
4. Hung hăng tàn bạo ra đi
Đền đài phá phách hết kìa mọi nơi.
Nhà người kiêu ngạo tức thời
Liền ngay sẽ bị lật rồi đổ tan.
5. Lời người nghèo khó kêu van
Vừa ra khỏi miệng bay lên thấu Người
Và rồi án Chúa ra thôi
Vội vàng đem xuống tận nơi cho người.
6. Kẻ không thích sửa lỗi rồi
Đó là dấu chỉ rõ thời tội nhân
Ai tôn kính sợ Chúa luôn
Nó liền qui hướng vào lòng ăn năn.
7. Với người có được khôn ngoan
Biết ngay trước mắt hiện đang có gì
Thoáng trông đã thấy điều chi
Tỏ ra sự dữ hiểm nguy đến liền
8. Lấy của người dựng nhà mình
Khác nào chất đá triền miên xây mồ.
9. Lũ đoàn phi pháp giống như
Trơ trơ một đống gai xơ nằm kìa
Chỉ cần một ngọn lửa tia
Vận cùng của chúng bay đi tiêu tàn.
10. Lối đường tội lỗi phẳng bằng
Như là lát đá thẳng đường trơn tru
Nhưng thời mút tận chúng như
Hố sâu âm phủ dẫn cho tới cùng.

KẺ KHÔN NGƯỜI NGU

11. Ai gìn giữ luật vẹn tròn
Hãm cầm dục vọng được luôn ở đời.
Trọn lành tôi hậu tức thời
Là lòng kính sợ Chúa Trời mà thôi.
12. Một người linh lợi thiếu rồi
Về đường giáo dục cũng thời thiếu luôn
Nhưng có thứ linh lợi thường
Chỉ là ngụy tặc diễn tuôn ở đời
13. Tri thức người khôn ngoan thời
Giống như nước lũ ra rồi tràn lan
Ý kiến của họ cao sang
Ví như mạch nước sống đang chan hòa.
14. Tâm can đứa dại tỏ ra
Giống như bình bể bỏ qua ra ngoài
Nó không giữ được mảy may
Chút nào trí thức ở ngay nơi mình
15. Người thông minh nghe được liền
Những lời khôn khéo dạy khuyên răn đời
Và đi tán thưởng hết lời
Bổ sung điều khác giúp thời giàu thêm
Kẻ khờ nghe chế diễu liên
Và con quăng vất ra liền sau lưng
16. Lời người ngu dại nói năng
Ví như gánh nặng theo mang trên đường
Nhưng lời lẽ kẻ tinh thông
Như lời duyên thắm nở trong miệng người
17. Trong nơi chốn họp hội thời
Mong chờ tiếng nói ở nơi người hiền
Bao lời họ nói ra liền
Ai ai cũng nhận nhập tim gẫm nghiền
18. Với người ngu dại khờ điên
Khôn ngoan như ngục nhốt liền chúng đây
Và tri thức giống tù đày
Với người vô trí khôn, này cần chi!
19. Với người ngu dại tức thì
Dậy răn là xích xiềng kìa cột chân
Là còng dùng để khóa mang
Nơi tay bên phải hiện đang còng rồi.
20. Kẻ ngu khờ dại ở đời
Oang oang lên tiếng nói lời vang ran
Người lương tri có nói năng
Âm thanh nhỏ nhẹ đàng hoàng ra đây
21. Với người biết nghĩ hiện nay
Dạy răn như thể lãnh dây kim hoàn
Như vòng xuyến tạo bằng vàng
Đeo nơi tay phải để mang hàng ngày.
22. Chân người ngu dại xộc ngay
Thẳng vào luôn chính nhà đây của người
Con người lịch lãm ở đời
Mắt nhìn chờ ngó đợi mời dẫn đưa.
23. Kẻ đần độn trước cửa nhà
Ngó nhìn tọc mạch xuyên qua nhà người
Con người gia giáo ở đời
Đứng ngoài tận cổng đợi lời hỏi han
24. Kẻ nghe lén cửa dò đàng
Đó là tật xấu của hàng kẻ ngu
Còn người lương trí tức thì
Bịt tai trước cảnh lén nghe chuyện người
25. Miệng người kiêu ngạo ở đời
Nói năng hung hãn những lời chói tai
Lời người lương trí giải bày
Đã đem cân nhắc trước đây cả rồi
26. Dạ lòng kẻ dại ở đời
Cũng tràn qua miệng những lời dại ngu
Miệng người khôn khéo bởi vì
Đã do lòng dạ trong thì phát ra.
27. Khi người vô đạo rủa la
Những người vô tội bên nhà mình đây
Tức là tự rủa mình này
Những lời chửi rủa cho ai đó rồi.
28. Kẻ đi méch lẻo với người
Là đi bôi nhọ cho nơi chính mình
Mọi người nhìn thấy điều khinh
Con người méch lẻo linh tinh ở đời.

KẺ LƯỜI BIẾNG

CHƯƠNG 22

1. Kẻ lười biếng sánh ví rồi
Như nào viên đá bị người vấy phân
Ai ai cũng tránh xa lần
Và cùng cười nhạo cho thân nó này
2. Đứa lười biếng sánh ví ngay
Thực là như bãi phân đây phơi bày
Ai đi hót phải phủi tay
Mới thời được sạch hết ngay nhơ này.

CON CÁI MẤT DẠY

3. Nhục nhằn cho bố hiện nay
Là sinh ra đứa con trai lăng loàn
Nhưng ông còn thấy bẽ bàng
Vì sinh con gái chẳng làm vui hơn
4. Gái khôn kho báu của chồng
Nhưng nàng mất nết phiền lòng cho cha.
5. Gái lăng loàn sẽ gây ra
Hổ ngơi cho cả người cha lẫn chồng
Cả hai hợp ý đồng lòng
Rẫy từ mặt nó ngay trong lúc này.

KHÔN NGOAN VÀ ĐIÊN DẠI

6. Huấn từ lạc ngạch trình bày
Khác nào như thể nhạc ngoài đám tang
Răn đe roi vọt dọa hăm
Mọi thời coi đó việc làm khôn ngoan
7. Các con lương thiện đủ ăn
Lấp che nguồn gốc nghèo hàn mẹ cha
8. Cháu con phách lối tỏ ra
Kiêu căng mất dạy ngang qua việc làm
Đó là bôi nhọ lan tràn
Cho nào gia thế họ hàng mẹ cha
9. Dạy người ngu giống như là
Gắn hàn mảnh vỡ tan ra của bình
Và như công việc tiến hành
Đi lay tỉnh dậy chính anh ngủ vùi
10. Luận tranh với kẻ ngu rồi
Như là cãi lý với người ngủ thiu
Cãi tranh xong hết đã lâu
Nó còn đi cất hỏi:" sao điều gì?"
11. Hãy thương khóc kẻ chết kìa
Bởi ánh sáng nó mất đi đàng nào
Hãy thương khóc kẻ ngu mau
Nó không còn chút ít hầu trí khôn
Khóc thương kẻ chết ít luôn
Bởi vì nó đã nghỉ an trọn bề
Cái sống của kẻ ngu si
Khổ hơn tất cả ngay thì chết đây
12. Để tang kẻ chết bảy ngày
Còn tang cho kẻ ngu nay mãi rồi
13. Với người dại chớ nhiều lời
Đừng đồng hành với cùng thời con heo
Đứa đần độn sẽ khinh theo
Những lời con nói ra đều như đây
Hãy coi chừng kẻo nó gây
Phiền hà cho chính con này ra sao
Kẻ nhào ngụp vấy bùn vào
Trát bôi lên tận con hầu bẩn nhơ
Muốn an thân khỏi bị dơ
Hãy lo tránh nó mau cho xa này
Kẻo thời liên lụy đến ngay
Với điều điên dại nó bày ra kia.
14. Có gì nặng được bằng chì?
Tên chi gọi nó ngoại trừ là ngu
15. Cát, muối, khối sắt đeo vô
Thấy còn mang đễ hơn là đứa ngu
16. Khung nhà ràng cột kỹ vô
Dầu cho động đất chẳng lo đổ nhào
Cũng như cách thế noi mau
Lòng cương quyết đã dựa vào luận suy.
Sẽ không bị thoái lui đi
Khi thời đến lúc thực thi việc này
17. Dạ lòng thật vững chắc đây
Dựa trên suy nghĩ vững ngay của mình
Giống như bức chạm gắn liền
Ở nơi tường đá vững yên dính vào.
18. Đá sỏi đỏng đảnh trên cao
Làm sao chịu nổi gió ào thổi đây
Dạ lòng của kẻ ngu này
Lung lay trong ý chí ngay đó rồi
Chỉ hơi sợ hãi chút thôi
Tức thời vội đã buông rời ra ngay

TÌNH BẠN

19. Đập vào con mắt này đây
Tức thời nước mắt tràn đầy ra mau
Đập vào lòng dạ tim đau
Là đi đánh bạt mất nào tình thân
20. Tay dùng đá ném chim cầm
Tức là xua đuổi chim lần bay đi
Ai đi làm nhục bạn bè
Tức là ly gián ngay thì tình thân
21. Tuốt gươm đâm bạn có lần
Chớ đi thất vọng: bạn dần trở lui
22. Mở môi chống lại bạn rồi
Chớ đừng có sợ tới nơi giải hòa
Ngoại trừ lăng nhục gây ra
Thất tín chơi xỏ bạn qua điều gì.
Lẽ nào bạn hữu chẳng từ
Tìm phương trốn lẩn khỏi lo phản cùng
23. Hãy đi giúp bạn bè luôn
Trong thời bạn hữu lâm đường hàn vi
Bạn mà hưng thịnh tất thì
Con thời cũng được thỏa thuê vui lòng
Gặp cơn nguy khó khốn cùng
Hãy luôn chung thủy chính trong lúc này
Bạn bè giàu có gia tài
Con đồng thừa hưởng vui vầy bạn luôn
24. Trước cơn nạn hỏa tai ương
Có hơi lò khói bốc tuôn lên trời
Cũng như một cách thế thôi
Trước khi đổ máu ra thời chửi luôn.
25. Đừng bêu nhục bạn nghèo hơn
Đừng đi ẩn mặt bạn con lúc này.
26. Bạn bè gặp nạn tai đây
Con đi ẩn lánh sợ lây vào mình
Ai người nghe biết con liền
Sẽ đi lẩn trốn ở yên dè chừng

CẨN THẬN

27. Ai đi đặt đội canh phòng
Ở nơi môi miệng tôi trong lúc này
Và ai niêm ấn tôi đây
Cho thời cẩn thận hàng ngày của tôi
Nhờ đây khỏi ngã sa rồi
Bởi do môi miệng của người tôi đây
Và cho chính cái lưỡi này
Không làm hư mất tôi ngay tức thời.

CHƯƠNG 23

1. Lạy Thiên Chúa chính Cha tôi
Cùng là chủ mạng sống đời tôi đây
Xin đừng để mạng tôi này
Hầu cho mặc ý chúng nay hoành hành
Xin đừng lại để tôi thành
Kẻ thua gục ngã dưới nanh chúng rồi.
2. Ai người dùng lấy cây roi
Sửa đi tư tưởng của tôi lúc này
Và đòn chỉ dạy lòng đây
Để đừng vì nể tôi nay lỗi lầm
Hầu cho tội lỗi lạc đàng
Khuất đi hết dạng khỏi lần nơi tôi?
3. Kẻo bao mê muội tôi thời
Cứ tăng lên mãi thêm rồi ra đây
Và cho tội lỗi tôi này
Chất chồng đầy đống mỗi ngày lên cao
Khiến tôi ngã gục xuống mau
Trước ngay kẻ địch thù hầu diễn ra
Địch thù thích thú tỏ qua
Trên mình tôi chúng reo la vui cười.
4. Lạy Thiên Chúa chính Cha tôi
Cùng là Chúa mạng sống đời tôi đây
Xin đừng để mặc tôi này
Có con mắt ngạo nghễ ngay trên mình
Và xin cất khỏi tôi liền
Dạ lòng kiêu ngạo chẳng yên khi nào.
6. Đam mê xác thịt tiêu hao
Cùng bao dâm dật chớ vào lòng tôi
Xin đừng phó nộp tôi rồi
Cho nơi tình dục để thời tác oai.

THỀ THỐT

7. Này đây con cái ta ơi!
Hãy nghe giáo huấn ta thời dạy răn.
Nói về miệng lưỡi thế gian
Ai người biết cách để ngăn tránh này
Sẽ không bị bại vong ngay
Bởi do miệng lưỡi hàng ngày nói năng.
8. Kẻ gian ác nói lăng nhăng
Sẽ thời mắc lụy vào thân tiêu đời
Kẻ kiêu ngạo nhạo báng người
Có ngày vấp ngã chẳng coi thương tình.
9. Đừng quen thói miệng rủa nguyền
Chớ dùng danh Thánh nói lên thề bồi.
10. Vì như tôi tớ ở đời
Sống trong bướng bỉnh chẳng ngơi ăn đòn
Giống người lấy Chúa thề luôn
Sẽ không thoát vạ Chúa tuôn xuống liền.
11. Những người thề thốt triền miên
Đồng thời tội lỗi nơi mình bao la
Vạ đòn sẽ chẳng dung tha
Có ngày tìm đến tận nhà nó thôi.
Kẻ vô ý tứ ở đời
Sẽ mang lấy tội vào người cho đây
Nếu vì khinh dể một ai
Tội liền sẽ phạm gấp hai cho nào
Nếu là thề dối gian sao
Tội thời sẽ chẳng tha đâu chúng này
Nhưng nhà chúng sẽ lãnh đầy
Với bao tai họa đến ngay cho mình.
LỜI XÀM BẬY

12. Ở đời có kiểu nói lên
Đem mau án chết vào trên thân người
Đừng bao giờ sử dụng nơi
Nghiệp cơ Gia-cóp luôn thời truyền lưu
Quả bao điều ấy ra sao
Những người đạo đức phải hầu tránh xa
Phải đi ngăn cản khỏi đà
Bước vào tội lỗi ngã sa vũng lầy.
13. Đừng quen chi miệng môi này
Với bao lời tục tằn đầy bỉ thô
Vì như thế đã tỏ qua
Bao là tội lỗi gây ra ngay liền
14. Hãy nhớ đến mẹ cha mình
Khi con ngồi giữa người hiền vĩ nhân
Kẻo con sơ xuất quên lần
Chính mình trước mặt họ hằng lãng quên
Làm gia đạo hổ nhục liền
Khiến ước nguyện chớ sinh ra đời!
Và đi nguyền rủa bao lời
Cho ngày sinh nhật chào đời của con.
15. Những người quen nói tục luôn
Suốt ngày đời họ sẽ không sửa mình.
16. Có hai loại vật tăng nhanh
Thêm nhiều tội lỗi trở thành nhiều hơn
Và loài thứ ba kéo luôn
Xuống cơn thịnh nộ đổ tuôn tràn trề.
17. Đam mê bừng cháy lên kìa
Như là lò lửa nóng thì bùng lên
Sẽ không tắt trước xác tan
Kẻ dâm dật đến tận lần tủy xương
Nó không ngừng cứ tiếp luôn
Tới khi trước lúc lửa tuôn thiêu tàn
Với người dâm đãng lăng loàn
Bánh nào cũng kể là toàn thứ ngon.
Nó không có nghỉ ngơi luôn
Cho thời tới lúc tận chung đời mình.
18. Con người trên giường ngoại tình
"Tự mình sẽ hỏi: ai nhìn thấy tôi?"
Tường nhà che khuất tôi rồi
Bóng đen vách liếp đồng thời chở che
Chẳng ai nhìn thấy điều chi
Ai người ngăn cản tôi đi phạm vào?
19. Chẳng coi gì Đấng tối cao
Chỉ nào sợ sệt mắt nào trần gian
Nó không có biết được rằng
Mắt Thiên Chúa vạn ngàn lần sáng hơn
Mặt trời chiếu tỏa ra luôn
Ngài nhìn thấy rõ lối đường phàm nhơn
Suốt thông mọi ngõ ngách nguồn
Nơi đâu bí ẩn Ngài luôn thấu tường.
20. Trước khi có việc bày tuôn
Ngài thời biết cả vẹn tròn điều đây
Như Ngài đã thấu nhìn này
Vào nơi mọi sự sau ngay hoàn thành.
21. Một người đã phạm ngoại tình
Tất thời sẽ bị bêu liền khắp nơi
Rảo đi mọi chốn thành rồi
Trong khi bất chợt chẳng thời ngờ đâu!

NGƯỜI ĐÀN BÀ NGOẠI TÌNH

22. Giống như việc phạt trên nào
Về người vợ bỏ chồng hầu đi luôn
Sinh cho chồng một đứa con
Kế thừa bởi kẻ khác hơn chính chồng.
23. Tiên vàn là phạm luật thường
Của Đấng cao cả, chẳng luôn giữ gìn
Hai là đối với chồng mình
Nàng đà lỗi đạo sống sinh gia đình
Ba là phạm tôi ngoại tình
Có con do bởi thụ sinh người ngoài.
24. Sẽ thời phải điệu ra nơi
Chốn đây công hội để người điều tra
Về con nó đã sinh ra
Hầu xem con đó bởi là thuộc ai?
25. Nó thời chẳng mọc rễ này
Và cành nó chẳng sinh hoài trái đâu!
26. Bao lời nguyền rủa truyền lưu
Với bao tủi nhục chẳng hầu xóa tan.
27. Dân trong xứ học biết đàng
Và cho hậu thế thấu tường như sau
Không gì tốt nhất hơn đâu:
Dạ lòng kính sợ Chúa hầu phước thay!
Chẳng gì là ngọt ngào đây
Bằng gìn giữ lệnh Chúa nay dạy truyền.
28. Vinh quang lớn thật cho mình
Là đi theo Chúa nhiệt tình đó thôi.
Được luôn kéo lại với Người
Cuộc đời trường thọ ngày đời mãi hơn.

DIỄN TỪ CỦA KHÔN NGOAN

CHƯƠNG 24

1. Khôn ngoan ca ngợi mình luôn
Giữa nơi công chúng tự tôn rạng ngời
2. Trong công hội chính là nơi
Đấng tối cao tỏ siêu vời trần gian
Khôn ngoan miệng nói triền miên
Trước ngay binh lực của mình ở đây
Khôn ngoan đã tỏ ra ngay
Các niềm hãnh diện hiện nay có nhiều.
3. Ta thời phát xuất ra theo
Từ nơi miệng Đấng tối cao ra đời
Giống như những áng mây trời
Ta bao trùm trái đất nơi thế trần.
4. Trên cao Ta dựng trướng màn
Đặt ngai trên cột mây tầng chính nơi
5. Vận hành đi khắp bầu trời
Một mình Ta đã vòng coi khắp cùng.
Chân Ta đã bước vào trong
Của nơi đáy thẳm giữa lòng uông mang
6. Trên nguồn mạch của đại dương
Nơi nền móng cõi đất thường diễn ra
Trên chư dân, mọi quốc gia
Thuộc quyền bá chủ của Ta vẹn toàn
7. Giữa toàn thể khắp cơ man
Ta đi tìm kiếm nghỉ an nơi nào
Nơi cơ nghiệp của ai đâu?
Làm cho Ta sẽ đi vào nghỉ ngơi?
8. Bấy giờ Đấng tạo thành rồi
Đã ra lệnh cho ta ngay tức thời
Và rồi Ngài đã định nơi
Cho Ta dựng trướng, bằng lời như sau:
"Trong Gia-cóp con hãy mau
Đi xây dựng trướng bằng nào nghiệp cơ
Tại miền Ích diên Ta cho
Trở thành sản nghiệp tròn chu lâu đời."
9. Từ xa xôi trước mọi thời
Từ ngày nguyên thủy chính Người dựng Ta
Tiếp thời cứ mãi diễn ra
Danh Ta tồn tại kéo đà không phai.
10. Trong lều thánh trước nhan Ngài
Ta đây hành lễ luôn hoài tôn vinh
Như là Ta phụng sự liên
Tại nơi Xi-on thánh đền dựng xây.
11. Trong thành được Chúa yêu này
Cũng như Ngài mến yêu ngay Ta rồi
Trên Gia Liêm chính là nơi
Quyền hành Ta đặt đồng thời trên đây.
12. Ta đâm rễ thật sâu ngay
Giữa nơi dân tộc được đầy vinh quang
Trong ngay phần đất Chúa ban
Cũng là cơ nghiệp hiện đang thuộc Người.
13. Ta vươn cao ngất lên trời
Như hương bá tốt núi đồi Li băng
Như cây trắc diệp lan tràn
Trên Héc-môn núi đồi lan rộng này
14. Ta vươn cao vút tầng mây
Như chà là mọc chạy hoài vươn kia
Mãi cho tới En-ga-đi
Như bao khóm hường mọc thì chốn đây
Mang danh Giê-ri-khô này
Như cây cảm lãm mọc đầy tốt tươi
Ở trong đồng ruộng chốn nơi
Như tiêu huyền mọc, to thời vươn cao.
15. Ta đầy hương tỏa ngọt ngào
Như mùi quế nhục như nào mân côi
Như mùi mộc dược tuyệt vời
Tỏa hương man mác khắp nơi dậy mùi
Như là phong tử hương rồi
Với cùng óc xạ, đồng thời an hương
Như hương khói ngút ngàn đương
Tỏa lên trong trướng bằng thường ngát thơm.
16. Ta như cây sến cao vươn
Rễ đâm rậm rạp ra luôn tư bề
Như chồi lộc của ta kìa
Là chồi vinh hiển uy nghi chói ngời.
17. Ta như cây nho tốt tươi
Chồi ta óng mướt coi thời vinh quang
18. Ta là người mẹ cưu mang
Bao tình yêu mến tràn lan tốt lành
Sự tôn sợ hiểu biết lần
Sự trông cậy thánh thiện tràn đầy ngay
Ta thời hằng có mãi hoài
Ta ban mình tặng cho này các con
Cho ai được Chúa nêu luôn
Tánh danh của họ lưu tồn mãi đây.
19. Hãy mau đến với Ta ngay
Những người ao ước Ta này khát khao.
Hãy đi hưởng trái ta trao
Ăn vào no thỏa cho nào các ngươi.
20. Bởi vì nhớ đến Ta thôi
Miệng môi ngon ngọt hơn thời mật ong.
21. Ai ăn Ta cứ đói luôn
Kẻ nay uống Ta vẫn còn khát khao
22. Ai nghe ta dạy bảo nào
Sẽ không xấu hổ khi nao bao giờ
Kẻ làm tôi tớ tôn thờ
Sẽ không lầm lỗi đến cho chúng này.

KHÔN NGOAN VÀ LỀ LUẬT

23. Những điều đã dạy trên đây
Chính là sách Ước giao Ngài Gia-vê
Là lề luật của Mô-sê
Nghiệp cơ Gia-cóp giữa kia cộng đồng
24. Hãy vui trong Chúa luôn luôn
Bám vào Ngài để được ơn thêm này
Đấng toàn năng hiện hữu đây
Là Thiên Chúa độc nhất nay trên đời
Ngoài Ngài ra chẳng một ai
Sẽ là Đấng cứu độ loài chúng sanh
25. Như Pi-sôn đầy khôn ngoan
Sông Tích-ra mùa trái trăng đầy miền.
26. Êu-phơ-rát ngập triền miên
Như sông Gióc-đan mùa liềm gặt thu
27. Sông Nin giáo huấn ban cho
Như Ghi-khôn mùa hái nho lượm về
28. Người đầu tiên chẳng biết gì
Người sau chót cũng chẳng thì thấu đây
29. Vì tư tưởng lề luật này
Mênh mông hơn cả biển nay ngàn trùng
Và điều lề luật dạy khôn
Sâu sa vĩ đại hơn uông mang này
30. Phần tôi như máng nước đây
Dẫn đưa đem nước tưới đầy "hoa viên".
31. Tôi đà cất tiếng nói lên:
Tôi đi chăm tưới vườn riêng tôi này
Tôi đem tưới các nương đây
Nước đày ướt đẫm cho ngay cả vườn.
Nhưng mương rãnh đã thành sông
Và sông kia đã thành luôn biển rồi.
32. Còn hơn thế nữa chính tôi
Sẽ làm giáo huấn rạng ngời hừng đông
Tôi làm sao để đem luôn
Bao điều giáo huấn chiếu vùng xa xôi.
33. Còn hơn thế nữa phần tôi
Tựa như ngôn sứ gieo lời dạy khuyên
Và truyền trao lại ngay liền
Cho bao thế hệ chúng sinh tiếp thời.
34. Này đây nhớ kỹ nhìn coi
Tôi không vất vả mình tôi đâu nào
Nhưng cùng với biết bao nhiêu
Con người tìm kiếm những điều khôn ngoan.

CÁCH NGÔN

CHƯƠNG 25

1. Ba điều hồn tôi ước luôn
Làm hài long Chúa, đẹp lòng tha nhân;
Thuận hòa ở giữa em anh
Tình bè bạn giữa người lân cận này
Vợ chồng chung sống vui đây
Hài hòa thuận nghĩa thường ngày với nhau.
2. Nhưng ba thứ hạng người sau:
Hồi tôi chán ghét biết bao hận người:
Về ngay cách sống ở đời:
Kẻ nghèo kiêu ngạo luôn thời tỏ ra
Giàu sang hà tiên trải qua
Già đầu đoản trí bê tha ngoại tình.

NGƯỜI GIÀ

3. Tuổi thơ đã chẳng để dành
Tới khi già cả kiếm lần chẳng ra
4. Đẹp thay phán đoán kinh qua
Ở nơi tóc bạc tuổi già lão niên
Đồng thời biết mấy nhủ khuyên
Nơi người cao tuổi lưu truyền cho đây.
5. Đẹp thay sự khôn ngoan này
Có nơi đầu mục trong ngay cộng đoàn
Và suy nghĩ chín chắn luôn
Nơi ngươi danh vọng kính tôn kỳ hào
6. Triều thiên của kẻ tuổi cao
Là bao kinh nghệm làm giàu cho luôn
Vinh quang của họ lưu tồn
Là lòng kính sợ Chúa luôn ngàn đời.

CÁCH NGÔN SỐ

7. Chín điều tự đáy lòng tôi
Được coi có phước ở nơi gian trần
Thứ mười tôi sẽ nói rằng:
Là người hoan hỉ nơi hàng cháu con
Và người được sống dài luôn
Để nhìn kẻ địch sống trong lụi tàn.
8. Phước thay người được sống gần
Vợ hiền chí thiết bên chàng hỉ hoan
Và người không phải cầy luôn
Như bò cùng với lừa thường sóng đôi.
Người không trượt té vì lười
Và người không bị làm tôi lép quyền.
9. Phước thay người gặp bạn hiền
Và người đang nói có liền kẻ nghe.
10. Lớn thay kẻ tìm thấy kìa
Khôn ngoan khéo léo tức thì đến luôn
Nhưng không có thứ gì hơn
Người tôn kính Chúa ở trong cõi đời.
11. Dạ lòng kính sợ Chúa Trời
Vượt qua tất cả mọi thời thứ chi
Hãy mau chiếm lấy tức thì
Đừng buông ra những thứ gì quí đây!
Sẽ không ai sánh nổi này
Với con đã chọn chiếm ngay được rồi
12. Dạ lòng kính sợ Chúa Trời
Chính là đầu mối của nơi mến Người
Bởi lòng tin tưởng sẵn rồi
Bắt đầu kết hợp với thời Ngài luôn.

ĐÀN BÀ

13. Sẵn sàng chịu mọi vết thương
Ngoại trừ chính vết thương lòng này thôi
Bất kỳ sự ác nào rồi
Hơn là cái ác tại nơi đàn bà!
14. Trù sao cũng được ngoài ra
Chính đừng có phải chính qua cái trù
Của người bị bức gây cho
Thù sao cũng được ngoại trừ thù đây
Bởi do thù địch đã gây
Cho mình chịu thiệt diễn bày ra luôn.
15. Không còn nọc độc nào hơn
Bằng thời nọc của những con rắn này
Chẳng cơn giận dữ nào đây
Bằng cơn tức giận của ngay đàn bà
16. Thà cùng sư tử sống hòa
Với thuồng luồng nữa hơn là sống chung
Với đàn bà ác dạ lòng
Khổ tâm nhiều chuyện diễn luôn thường ngày.
17. Đàn bà ác giận mặt mày
Đổi luôn trướng mạo luôn ngay tức thì
Mặt sầm sà xuống lầm lì
Giống như mặt gấu gớm ghê kinh hoàng.
18. Chồng nàng ngồi giữa lân bang
Bất đắc mở miệng nói năng phiền buồn
19. Không mấy cái ác giống luôn
Như nào cái ác ở trong đàn bà.
Số phần can phạm diễn ra
Sẽ thời giáng đổ chan hòa nó thôi.
20. Cồn cát vướng cẳng bao người
Già nua bước tới đến nơi cát cồn
Giống như bà vợ lắm mồm
Sống bên cạnh của anh chồng tĩnh yên.
21. Chớ sa ngã bởi sắc duyên
Của bao phụ nữ gần bên quanh mình
Đừng vào tròng bẫy giăng liền
Đây là những sở trường trên họ dùng
22. Quả là xấu hổ vô chừng
Cho người thân phận giống dường gia nô
Chính là cảnh sống nương nhờ
Người chồng ăn bám vợ lo chăm làm.
23. Lòng cay đắng mặt tối sầm
Vết thương do vợ ác hàng gây nên
Bàn tay rời mỏi triền miên
Đôi chân lập cập ngả nghiêng cả người
Bởi do người nữ bạn đời
Chẳng lo giúp đỡ chồng thời việc qua
24. Tội do khởi sự đàn bà
Cho nên nhân thế phải là chết thôi
25. Đừng cho dòng nước hiện thời
Có đường lối thoát ngoài rồi chảy mau
Chớ cho người nữ ác nào
Có cơ thoát khỏi để hầu tự do
26. Nếu là vợ chẳng biết lo
Cho chồng gắn bó để cho duyên thành
Thời chồng có thể tiến hành
Lập tờ ly dị để đành bỏ đi

CHƯƠNG 26

1. Với người vợ thật hiền từ
Chồng thời có phước thực cho ở đời
Số ngày chung sống hiện thời
Trở thành sung sướng gấp đôi ngày trường
2. Với người vợ thật đảm đương
Chồng nàng hả dạ mọi đường đẹp thay
Trải qua năm tháng ngày dài
An vui hạnh phúc luôn hoài tạo gây
3. Vợ hiền là phước phận may
Nàng là phần thưởng hiện nay Chúa dùng
Ban người kính sợ Chúa luôn
Suốt đời gìn giữ kính tôn trong lòng
4. Giàu nghèo họ vẫn kiên trung
Mọi thời hớn hở tâm hồn hỉ hoan
5. Ba điều khiến tôi run luôn
Tới điều thứ bốn tôi dường thất kinh:
Tội vu khống ở trong thành
Cảnh dân tụ họp tiến hành xôn xao
Chứng gian cáo tội ai nào
Các điều ấy khiến tôi hầu sợ run.
6. Những người con gái ghen tương
Quả là một chuyện đau lòng cho đây
Và đòn đầu lưỡi hiện nay
Cũng là tất cả điều này mà thôi
7. Đàn bà xấu nết ở đời
Như là chiếc áo lỏng lơi tròng trành
Ai mà mắc phải vào mình
Khác nào bọ cạp nắm liền trong tay.
8. Đàn bà nghiện ngập mê say
Chính là hận lớn cho ngay mình rồi
Nhục nhằn đeo đẳn trên người
Nó đây cũng chẳng muốn thời dấu che
9. Gái dâm đãng để lộ kìa
Tại nơi cặp mắt ngó thì lẳng lơ.
Nơi từng cái liếc ra cho
Cặp mày đưa đẩy sóng vô gợi tình.
10. Đàn bà xấu nết đến bên
Con thời cẩn thận giữ mình luôn luôn
Kẻo khi thấy được chiều nuông
Nó đi lấn lá đến cơn làm già.
11. Đàn bà trơ trẽn lân la
Con luôn gìn giữ mình qua khỏi lừa.
Kẻo ân hận diễn ra cho
Con thời mắc phải lỡ to lỗi lầm
12. Như người lữ khách trên đàng
Khát khao nước uống miệng hàng mở ra
Gặp đâu cũng uống phứa bừa
Cọc lều đang dựng chẳng chừa ngồi lên
Mũi tên nào được thay liền
Cũng đều đem mở ống tên ra rồi
13. Dáng duyên người vợ vui tươi
Khi chồng phấn khởi trong người hả hê
Thấy nàng đảm đang mọi bề
Chồng nàng được sởn sơ kìa cốt xương.
14. Đàn bà kín tiếng luôn luôn
Đây là ân huệ Chúa dường ban trao
Thật là vô giá biết bao!
Cho nào cô gái biết hầu giữ môi.
15. Duyên trên nhan sắc mọi người
Ấy là cô gái sống đời nết na
Thật là vô giá diễn ra
Cho người nếp sống đàn bà tiết trinh.
16. Như vầng thái dương hiện hình
Mọc lên trên khoảng trời xanh cao vời
Cái xinh đẹp vợ hiền thời
Ở ngay chính mọi nơi cửa nhà
17. Ngọn đèn rạng chiếu tỏa ra
Trên nơi giá trụ đăng qua thánh đền
Sắc duyên nét mặt vợ hiền
Ở trên thân vóc vững bền hiên ngang
18. Như cây cột đúc bằng vàng
Đã kê trên những đế chân bạc rồi
Chân nàng xinh đẹp tuyệt vời
Ở trên những gót chân coi vững bền
19. Hỡi con hãy cố giữ gìn
Tuổi xuân lành mạnh ở trên cõi đời
Đừng trao sức lực đương thời
Cho phường gian ác thuộc rồi ngoại nhân
20. Khắp nơi đồng ruộng tìm lần
Cho mình một thửa đất lành tậu luôn
Hãy gieo giống má của con
Cậy vào vương khí tông dòng con đây.
21. Và rồi chồi lộc con này
Sẽ lưu tồn mãi ở ngay gian trần
Chúng thời sẽ được vẻ vang:
Tự hào dạn dĩ bởi hàng tộc danh.
22. Đàn bà đĩ điếm bán dâm
Coi như bãi nhổ dưới sân đất nền
Còn cô con gái chính chuyên
Vững vàng chững chạc tháp kiên cố này.
23. Gái vô đạo sống hiện nay
Dành cho những đứa sống hoài vô luân
Gái ngoan đạo chính là ân
Tặng người kính sợ Chúa trên cõi đời.
24. Gái luôn trắc nết lả lơi
Mặt mày mặt dạn nhục thời xá chi
Gái đời nết tốt mọi bề
Với chồng cũng vẫn thẹn e giữ gìn
25. Gái lăng loàn bị coi xem
Như đồ chó má chẳng nên thứ gì!
Gái đoan trang sống tốt kìa
Kính tôn ợ Chúa mọi bề đẹp thay
26. Vợ tôi quí mến chồng này
Ai thời cũng nhận ra hoài người khôn
Vợ kiêu căng dễ khinh chồng
Mọi người coi rẻ gọi phường ác gian
Phúc thay chồng có vợ hiền
Tuổi đời sẽ được tăng liền gấp đôi.
27. Đàn bà oang oác miệng môi
Giống loa thúc trận chẳng thôi chẳng ngừng
Ai người trong cảnh sống chung
Với nàng như thể ở trong ngục hình
Suốt đời chiến đấu giao tranh
Với nào môi miệng tranh dành chẳng ngơi.

NHỮNG CÁI LÀM BUỒN LÒNG

28. Về hai điều khiến lòng tôi
Phát phiền buồn rượi ở đời diễn ra
Và về chính diều thứ ba
Làm tôi tức giận tỏ qua trên người:
Một người chiến sĩ giỏi rồi
Nhưng thì lâm cảnh buồn ơi nghèo nàn
Vĩ nhân hiền triết khôn ngoan
Bị đời khinh dể vu oan đủ điều
Kẻ hiền đức nghĩa chạy theo
Con đường tội lỗi phiền nhiều trần gian.
Chúa Ngài sẽ dọn sẵn sàng
Cho vào gươm giáo phạt dường chết ngay.

DOANH THƯƠNG

29. Doanh thương nghề nghiệp hàng ngày
Khi mà thoát lỗi phạm đây vào mình
Khi đi buôn bán triền miên
Làm sao vô tội khỏi trên dấu người.

CHƯƠNG 27

1. Bởi vì lợi lộc ở đời
Bao người ham hố phạm thời lỗi ngay
Cố làm giàu có luôn đây
Dạ lòng tàn nhẫn trở này ác gian
2. Giữa hai tảng đá đối hàng
Có người cắm cọc giữa đàng đội bên
Giữa mua và bán tiếp liền
Tội luôn vào giữa ở xen đôi bề
3. Hỡi con nếu chẳng kiên trì
Trong niềm sợ Chúa tất thì ngã sa
Chóng chày nó sẽ trải qua
Nhà con sẽ đổ tan ra hoang tàn.
LỜI NÓI

4. Sàn quay dơ bẩn bày tràn
Ở nơi lời nói lộ toàn xấu xa
Hỏa lò thời để dành ra
Luyện đồ sành gốm trải qua biết đàng
5. Trong lời biện luận đạo đàm
Biết người rõ rệt hảo hoàn ra ngay
6. Quả bày cho biết loại cây
Tâm tư biểu lộ lúc đây luận bàn
7. Chớ khen ai quá giỏi giang
Trước khi nghe họ nói năng lời nào
Bởi vì nghe họ nói sao
Mới thời đánh giá đúng vào người đây.

ĐỨC NGHĨA

8. Nếu con tập đức nghĩa này
Con liền sẽ nhận được ngay cho mình
Như là phẩm phục mặc liền
Trông coi lộng lẫy quang vinh rạng ngời.
9. Chim bay tìm lại một nơi
Họp bày đoàn tụ cùng nòi bên nhau
Sự thật đến với người nào
Sống luôn chân thực làm hầu tốt thôi.
10. Kìa xem sư tử rình mồi
Giống như tội lỗi rình người ác gian
Lời người đạo hạnh hiền lành
Như thời luôn đượm đầy tràn khôn ngoan
Kẻ ngu thay đổi mọi đàng
Khác nào tròn khuyết vầng trăng đổi kỳ.
12. Hãy nên đợi dịp khác đi
Đến cùng với hạng người kia ngu đần
Giữa người hiểu biết ở gần
Hãy nên lưu lại cận lân lâu giờ
13. Lẽ lời kẻ dại khù khờ
Làm người nôn ọe ra cho tức thời
Kẻ khờ oang oác nói cười
Nói lên tội lỗi sặc mùi hôi tanh.
14. Lời thề của kẻ ác gian
Làm người tóc gáy rợn lên tức thời
Nhưng khi cãi cọ vang lời
Như đinh đóng thọc nơi ai nhức đầu.
15. Kẻ kiêu ngạo cãi cọ nhau
Tất thời có máu đổ trào ra ngay.
Khi nào chúng chửi rủa này
Thời đầy chua chát vào tai mọi người.

BÍ MẬT

16. Lộ điều bí mật ra rồi
Đâu còn tín nhiệm chẳng thời ai theo
Bao nhiêu bạn hữu thân yêu
Chẳng còn gặp nữa khi đâu bên mình.
17. Hãy che chở bạn hữu liền
Đồng thời thành tín bạn hiền mãi luôn
Khi con tiết lộ hết trơn
Những điều bí mật bạn con ra rồi
Thời đừng mong mỏi ở nơi
Bạn bè tín nhiệm vào lời của con
18. Ví như nguời phá tán luôn
Nghiệp cơ của bạn chẳng còn thứ chi
Và điều đó cũng giống y
Con thời phá tán tình bè bạn thân.
19. Như chim sổ khỏi tay cầm
Bạn thân buột khỏi, chẳng làm hại đâu
20. Mất công để đuổi chạy nào
Nó thời đã thoát bay cao xa vời
Như linh dương vượt thoát rồi
Khỏi tròng nó chạy tìm nơi ẩn mình
21. Vết thương còn rịt được liền
Cãi bàn có thể còn đem giải hòa
Nhưng làm bí mật lộ ra
Thật là vô vọng quá xa gắn hàn

GIẢ HÌNH

22. Những người nháy mắt mưu toan
Ra bao chước độc bày gian dối người
Ai tinh ý sẽ thấy rồi
Và dè chừng trước khỏi thời mắc mưu
23. Trước nơi đôi mắt con nào
Miệng thời sơn sớt ngọt ngào dễ thương
Với bao lời lẽ của con
Nó liền khâm phục hết đường ngợi ca
Nhưng sau lưng nó diễn ra
Liền đi đổi giọng quá xa nghịch lời
Các lời con nói ra rồi
Gán theo những ý động trời xấu xa
24. Tội thời gớm ghét quá ta
Bao điều gian ác diễn ra tràn đầy.
Cũng không bằng chính kẻ này
Chúa Ngài cũng ghét nó đây vô chừng
25. Kẻ đi ném đá không trung
Đá rơi sẽ trúng ngay luôn xuống đầu
Vu oan giáng họa ai nào
Tự mình thương tích lãnh vào người thôi.
26. Kẻ đi đào hố xong xuôi
Sẽ thời bị lọt chính nơi hố này
Ai đi chăng lưới ra ngay
Cũng thời lại mắc lưới đây của mình
27. Kẻ mưu gian ác triền miên
Sau này bị ác cuốn liền mất thôi
Nhưng không biết rõ ác rồi
Từ đâu nó đến đồng thời nơi đây?
28. Kẻ kiêu căng chỉ diễn bày
Những cười nhạo, chửi bới này luôn thôi
Như sư tử đã sẵn rồi
Đáp nào quả báo rình mồi kiếm ăn
29. Chúng đi giăng bẫy dưới chân
Nhắm vào bạn hữu quen thân với mình
Để mong giết chết bạn hiền
Bởi do bẫy sập gây nên vụ này.

GIẬN HỜN

30. Giận hờn oán hận tạo gây
Đều là quái gở giãi bày ra mau
Những người tội lỗi phạm vào
Tất thời là chủ nhan nào điều đây.
CHƯƠNG 28

1. Kẻ đi trả báo cho người
Sẽ thời gặp lại tại nơi Chúa Trời
Mọi điều tội lỗi phạm rồi
Chúa liền cầm giữ nó thời chẳng tha.
2. Hãy mau trút cả nó ra
Mọi điều con đã trải qua trong lòng
Tiếp rồi con hãy khẩn mong
Mọi lầm lỗi phải được buông tha này
3. Con người đối với đồng loài
Giữ lòng oán giận mãi hoài với nhau
Vậy mà muốn chữa lành mau
Ở nơi Thiên Chúa làm sao được này!
4. Nó không thương xót người đây
Lại đi xin thứ tha ngay lỗi mình?
5. Một người xác thịt mang hiềm
Thời ai ân xá lỗi lầm nó đây?
6. Hãy đi nhớ vận cùng này
Bỏ mau lòng oán ghét ngay tức thời
Hãy luôn ghi nhớ kỹ rồi
Về điều mục nát, và đời chết đi
Hãy bền đỗ, hãy kiên trì
Trong khi mệnh lệnh truyền gì vâng mau.
7. Hãy nên nhớ lệnh truyền sau:
Đừng mang hờn giận với bao đồng nòi
Hãy luôn nhớ ước giao lời
Đấng cao cả chính Ngài thời đã ban
Hãy luôn mau mắn lo toan
Tránh qua cho khỏi lỗi lầm phạm đây.

CÃI CỌ

8. Hãy xa lánh cãi cọ này
Tất thời tội lỗi xa ngay con liền.
Những người nóng giận nổi điên
Khêu lên xung đột cho mình luôn thôi.
9. Những ai tội lỗi thường coi
Gây nên náo loạn giữa nơi bạn bè
Bao người đang sống vui huề
Nó gieo đối nghịch tư bề mất vui.
10. Bởi do chúng chất củi rồi
Lửa to bốc cháy tùy nơi củi nhiều
Tùy vào gây cấn ra sao
Sự xung đột sẽ bốc cao tăng hoài
Bởi do sức ép chèn này
Khiến ngườiđương giận nổi ngay lên liền.
Tùy vào của cải bạc tiền
Khiến người bốc giận nổi điên lúc này.
11. Một tia lửa xẹt qua đây
Gây ra tai họa cho ngay tức thời
Bốc đồng cãi lẫy xảy rồi
Gây ra đổ máu ở đời với nhau.
12. Lửa tia đang cháy ào ào
Con đi ghé thổi giúp trào bốc thêm
Nhưng khi nhổ nước miếng lên
Nó thời bị tắt ngay liền mất đi.
Đôi đàng giống hệt như y
Do môi miệng của con thì tạo nên.

MIỆNG LƯỠI

13. Những đồ khốn kiếp triền miên
Lưỡi môi mách lẻo cho liền tha nhân
Chính vì nó đã gây nên
Bao người thiệt hại cho thân phận này.
14. Lưỡi mồm méch lẻo tạo gây
Bao người đã bị lưu đày diễn ra.
Đuổi từ đất nước này qua
Chạy sang nước khác lấy đà ẩn thân
Nó đi phá hủy cả thành
Những nơi kiên cố tan tành ra ngay
Cùng đi lật đổ lâu đài
Của bao ông lớn luôn hoài ngay đây.
15. Lưỡi môi méch lẻo ra này
Giống như đuổi vợ hiền tài đi thôi.
Để đi bóc lột họ rồi
Bao nhiêu hoa quả với thời công lao.
16. Ai luôn suy nghĩ lắm nào
Sẽ không an nghỉ với hầu ổn yên.
Chẳng bao giờ có nó nên
Chút thời yên ổn ở bên cạnh mình.
17. Vết hằn roi đánh lưu truyền
Lưỡi thời làm sụm xương liền một khi.
18. Nhiều người chết gục bởi vì
Lưỡi gươm sắc bén đã ria trúng rồi
Nhưng không oan uổng hơn thời
Chết vì đầu lưỡi con người gớm thay!
19. Phước thay cho những ai đây
Ở xa tầm lưỡi kẻ này thoát thân
Cơn xung giận nó nổi lên
Chẳng sao làm hại chính trên mình nhiều
Ách đây chẳng phải kéo theo
Xiềng nay cũng chẳng bị đeo vào mình
20. Bởi vì ách sắt tạo thành
Và xiềng thời cũng đồng dành đúc nên
21. Chết do bởi nó gây liền
Thật là chết thảm đến trên con người
Thà vào âm phủ cho rồi
Còn hơn chết thảm ở nơi nó làm
22. Nó thời chẳng có quyền hành
Trên người đạo đức trọn lành này đâu.
Ngọn lửa của nó chẳng sao
Đem ra thiêu đốt cho hầu ai đây.
23. Người đi bỏ Chúa hẳn này
Sẽ sa quyền nó liền ngay tức thời
Nó liền thiêu đốt chúng thôi
Với nơi ngọn lửa chẳng ngơi tắt kìa.
Trên thân của chúng nó thì
Lửa như sư tử đến kề phân thây
Nó như hổ báo giống này
Gặp mồi tức khắc ra tay hoành hành.
24a. Coi chừng hãy vội rảo quanh
Vườn nho con đó để canh chừng hoài.
24b. Nơi môi miệng của con đây
Hãy làm cửa đóng then cài mau đi
25a. Bạc vàng con có thứ gì
Hãy mau khóa lại tức thì đi ngay
25b. Hãy đi cân nhắc cho này
Những lời những lẽ giải bày của con.
26. Hãy đề phòng khỏi ngã luôn
Bởi vì đầu lưỡi sẽ buông bao lời
Làm con nhào lộn trước người
Họ đương rình rập để thời hại con.

CHO VAY

CHƯƠNG 29

1. Cho đồng loại mượn vay luôn
Là điều từ thiện cho con thực hành
Ra tay giúp đỡ người phàm
Giữ gìn trọn luật truyền làm phước ơn
2. Vào thời túng thiếu quẩn cơn
Hãy cho đồng loại mượn luôn của mình
Phần con vội vã ngay liền
Kịp thời trả nợ tròn viên cho người
3. Hãy đi giữ trọn mọi lời
Khiến người tín nhiệm con rồi mọi nơi
Ở đâu cũng vậy con thời
Đủ điều cần thiết cuộc đời đẹp thay
4. Lắm người cầu khẩn xin vay
Sau rồi gây khó cho ngay chủ này
5. Khi cầm tiền chúng hôn tay
Chúng khiêm tốn nịnh bợ đây với người
Nhưng khi nó phải trả hồi
Chúng đi than thở luôn thời kêu van
Việc hoàn trả lại khất lần
Mãi luôn cứ để lần khân sau này.
6. Nó mà trả được nợ đây
Chủ cầm phần nửa cũng may lắm rồi
Ngoài ra còn chuốc lấy người
Kẻ thù, nguyền rủa bao lời cho ngay.
Thay vì tôn trọng tỏ bày
Nó thời hoàn trả cho đây nhục nhằn.
7. Nhiều người từ chối chẳng làm
Chẳng vì xấu bụng ác gian chối từ.
Nhưng vì sợ chẳng dám cho
Mượn vay rồi lại gây go hận thù.
LÀM PHƯỚC

8. Tuy nhiên hãy độ lượng cho
Những người nghèo khó phải lo giúp này
Chớ đừng chậm chạp loay hoay
Việc làm ơn phước giúp ngay kẻ nghèo
9. Bởi vì lệnh dạy làm theo
Giúp người túng bấn có chiều sụp suy
Đừng ngần ngại đến điều chi
Phải lo tốn kém mất vì của đây
10. Bởi anh em bạn hữu này
Hãy đành chịu mất đi ngay bạc tiền
Hơn là để rỉ sét liền
Bởi chôn ở giữa đá bên vách tường
11. Hãy lo tích trữ kho dùng
Làm đồ bố thí để thương người này
Nó đem lợi ích con ngay
Hơn là của cải gia tài của con
12. Cho đi là chất kho luôn
Hãy đem cất để vào nguồn lẫm kho
Nó thời sẽ cứu khỏi lo
Đem con cho khỏi mọi cơ ngặt nghèo
13. Nó là thuẫn vững đem theo
Là gươm giáo mạnh hùng đều cho con
Sẽ đương đầu chiến đấu luôn
Thay con chống địch thoát cơn hiểm nghèo.

BẢO LÃNH

14. Những người thiện hảo mến nào
Đứng ra bảo lãnh đồng bào mình ngay
Chỉ người liêm xỉ mất này
Mới thời trốn tránh việc đây giúp người.
15. Đừng quên ơn bảo lãnh rồi
Vì con họ đã quên thời mạng luôn
16. Lòng nhân của kẻ làm ơn
Tội nhân chẳng kể coi thường việc đây
Vì vô ơn tại lòng này
Nó thời bỏ mặc những ai cứu mình
17. Bởi rời bỏ Đấng tạo thành
Nên thời phản bội người lành cứu nguy
18. Nhờ vào bảo lãnh diệt đi
Nhiều người mạnh thế chuyên nghề ác ôn
Và làm chúng đảo chao luôn
Như trong sóng biển giữa cơn bão bùng
Đồng thời lột của cải dùng
Của nào những kẻ thế hùng mạnh đây
Khiến cho chúng lưu lạc ngay
Tận nơi các nước bên ngoài, ngoại bang.
19. Vì bảo chứng phải trả sang
Những người tội lỗi sa chân trên đường
Kẻ đeo đuổi lợi lộc luôn
Sẽ sa vào án phạt dường cho thôi.
20. Tùy theo sức lực nơi người
Hãy lo giúp đỡ dòng nòi sống chung
Nhưng thường cũng phải coi chừng
Kẻo sa cơ thất thế dường mắc vô.

Ở ĐẬU

21. Nhu cầu để sống cần cho
Bánh cơm và nước dùng no hàng ngày
Áo quần ăn mặc vào đây
Mái nhà thời để dùng này che thân
22. Thà nghèo sinh sống cơ bần
Núp thân dưới ván để lần ẩn nương
Hơn là dự tiệc cao lương
Trong nhà người khác cao sang thịnh giàu.
23. Dù cho có ít hay nhiều
Con thời hãy cứ vui hầu hả hê
Chớ đừng phải nghe tiếng chê
Là người khách lạ đến kìa ngụ cư
24. Cuộc đời vô vị có chi
Nhà nhà bước đến cũng thì như nhau
Chỉ là khách trọ đến nào
Miệng môi chẳng dám mở hầu ra đây.
25. Vì là các khách ngụ này
Con thời ngậm đắng nuốt cay ở đời
Để nghe thêm chính những lời
Người ta móc họng đồng thời nói ngay:
"Lại đây mau hãy lại đây
Hỡi người khách quí đến bày bán đi
Này đây tay lão có gì
Cho tôi ăn với tức thì mau lên!"
27. Ra đi mời khách đến liền
Để nhường lại chỗ người trên quyền hành
Anh tôi vừa mới ghé thăm
Tôi cần nơi chỗ tiếp anh lúc này".
28. Với người có hiểu biết đây
Thấy là tàn nhẫn diễn bày ra cho
Khi nghe trách móc ở nhờ
Cùng lời chửi: "của nợ" vô cho mình

GIÁO DỤC

CHƯƠNG 30

1. Yêu con cứ phải triền miên
Cho roi cho vọt mới nên thân người
Và rồi mới thấy niềm vui
Tương lai con cái sống đời tốt hơn.
2. Ai người biết sửa dậy con
Sau thời sẽ đườc vẹn tròn hả hê
Giữa người quen biết tư bề
Tự hào có thể tức thì đến cho
3. Dạy con lo lắng tròn chu
Cũng đem ghen tị đến vô kẻ thù
Vì con nên sống ngoan ngùy
Trước nơi bạn hữu tất thì sướng vui.
4. Người cha mệnh một qua đời
Coi như chết bởi nơi con mình
Bởi vì nó sống giống hình
Chẳng sao có khác cha hiền sống đây
5. Sinh thời ông nếm vui vầy
Tới khi mệnh một chẳng ai lụy phiền
6. Với người thù nghịch gần bên
Ông thời để lại con đem phục thù
Cùng người bạn hữu xa xưa
Con liền báo nghĩa bấy giờ đền ơn.
7. Kẻ nuông chiều chính các con
Phải đi băng bó vết thương con mình
Tiếng la của nó vang inh
Khiến cho lòng dạ triền miên tơi bời
8. Ngựa mà chẳng trị được rồi
Nó thành con vật đương thời bất kham
Có con chiều chuộng luôn đàng
Dễ thành ngỗ nghịch lăng loàn ra thôi.
9. Đứa con được mơn trớn rồi
Sẽ làm cha mẹ khiếp ngời thất kinh
Giỡn chơi với trẻ bị liền
Trở nên ân hận cho mình đôi khi
10. Chớ cười đùa với nó kìa
Kẻo đi chuốc lấy tất thì đớn đau!
Cuối cùng đành phải cúi đầu
Nghiến răng chịu đựng với bao phiền hà
11. Đừng cho trẻ nhỏ bày ra
Bao điều tự ý để qua mặt mình
Dầu con sơ suất ra liền
Chớ thời có bỏ lặng thinh điều gì.
12. Đè đầu nó xuống tức thì
Ngay khi nhỏ tuổi tiện bề dạy răn
Khi con còn nhỏ dễ hơn
Dùng roi hãy quất ê sườn nó đi
Kẻo con thêm cứng đầu thì
Sẽ đi ngỗ nghịch chống kìa mẹ cha.
Sẽ làm lòng dạ phiền hà
Khiến cho thất vọng não nề gây nên.
13. Hãy đi sửa trị triền miên
Ách nào của nó hạ liền xuống sâu
Kẻo ngông cuồng cứ ngẩng đầu
Để luôn chống nghịch với hầu mẹ cha.

SỨC KHỎE

14. Thà nghèo xương cốt sởn sơ
Hơn là giàu có đòn vô thân mình
15. Chuộng mang thân xác mạnh lành
Còn hơn ngay cả vàng thành vàng y
Tinh thần sảng khoái mọi bề
Hơn là châu ngọc đời kìa qúi mau.
16. Ở đời chẳng có giầu nào
Sánh bằng tráng kiện thêm giầu diễn ra
Cũng không có phước nào mà
Bằng ngay chính phước lòng ta có này.
17. Thà rằng nhận cái chết đây
Còn hơn sống khổ cứ bày tràn lan
Nghìn thu yên phận nghỉ an
Còn hơn bệnh tật kéo dần kinh niên
18. Thức ăn đầy rẫy bày trên
Miệng môi đóng kín có đem lợi gì
Lỡi bày cúng trước tượng kìa
Tượng thần dùng được thứ chi đâu này?
19. Tại sao đem cúng lỡi đây
Cho thần tà ngoại vật bày tạo nên
Chúng thời chẳng có biết ăn
Cũng không biết ngửi hết trơn vị mùi!
Như người có của cải rồi
Không sao hưởng được ở nơi kho tàng
20. Người mà Thiên Chúa trên đàng
Đuổi theo trừng trị giống dường lối đây
Nó nhìn mà rên xiết ngay
Như người yêm hoạn ôm này gái tân
Để rồi mở miệng tiếc than
Như người bất đắc dĩ, làm thành thôi.

VUI MỪNG

21. Đừng buông hồn để mặc rồi
Cho nào sầu muộn tiếp thời diễn ngay
Chớ nên hủy hoại mình này
Bởi do những sự quấy rầy lo âu
22. Cái vui ở tại lòng nào
Tạo nên sự sống cho bao con người
Có hoan hỉ sống vui tươi
Phàm nhân mới có cuộc đời dài hơn
23. Hãy đi ủy lạo hồn con
Làm cho phấn khởi lên luôn nơi lòng
Hãy xua đuổi khỏi nỗi buồn
Vì sầu muộn đã giết muôn muôn người
Bởi buồn bực diễn ra rồi
Chẳng đem lợi ích đến thời cho ai.
24. Ghen tuông nóng giận ra này
Chỉ làm tổn thọ cho ngay chính mình
Buồn sầu xuất lộ ra liền
Làm cho tuổi tác chóng nên cằn còi
25. Dạ lòng phơi phới vui tươi
Giấc nồng như tiệc dọn rồi cao lương
Bất kỳ thực khách muôn phương
Muốn gì cũng được như dường bổ mau.