Huấn Ca - Chương 1 - 10

HUẤN CA
(Gồm 5978 câu lục bát)


NGUỒN GỐC KHÔN NGOAN

I. SƯU TẬP CÁC CÁCH NGÔN

CHƯƠNG 1

1. Khôn ngoan nguồn gốc Chúa Trời
Bởi người ban tặng loài người trần gian
Muôn đời vẫn có khôn ngoan
Khôn ngoan hằng ở cận lân bên Người
2. Gịot mưa, cát biển, ngày đời
Ai nào đếm nổi hết rồi chúng đâu!
3. Trời cao, đất rộng vực sâu
Có ai dò nổi ra sao hết này?
4. Tiên vàn mọi sự có đây
Khôn ngoan đã được dựng ngay đồng thời
Và từ khởi thủy muôn đời
Hiểu thông minh mẫn có rồi không ngơi
5. Nguồn khôn ngoan chính là Lời
Lời Thiên Chúa ở tận trời cao xanh
Lối đàng của sự khôn ngoan
Chính là luật lệ, giới răn ban hòai
6. Gốc nguồn sự khôn ngoan này
Dù ai mặc khải giãi bày ra sao?
Và mưu tính kín đáo nào
Ai đâu biết được nó hầu diễn ra?
7. Khôn ngoan được tỏ cho là
Muôn vàn kinh nghiệm ai qua biết đàng?
8. Chỉ duy một Đấng khôn ngoan
Ngài là đáng sợ, toàn năng toàn quyền
Ngài thời hằng có triền miên
Ngự nơi ngai báu ở trên tầng trời.
9. Khôn ngoan Ngài dựng nên rồi
Và Ngài nhìn ngắm, đếm thời điều đây

Ngài tràn đổ xuống ơn ngay
Trên bao công việc do tay Ngài làm
10. Ở trên của mọi xác phàm
Chiếu theo ân huệ Ngài ban tràn đầy
Xuống cho hết thảy những ai
Biết đường kính sợ nơi Ngài toàn năng.

LÒNG KÍNH SỢ THIÊN CHÚA

11. Kính sợ Chúa là vinh quang
Cùng là hoan lạc, miện vương sáng ngời.
12. Tôn thờ Chúa khiến lòng người
Vui mừng hả dạ luôn thời sống thêm.
13. Ai tôn khính Chúa triền miên
Sẽ thời hưởng vận phước trên cõi trời
Vào ngày sau hết đến nơi
Phước lành được Chúa trao người lãnh đây
14. Khôn ngoan đầu mối hàng ngày
Là lòng kính sợ Chúa ngay ở đời.
Ngay từ lòng dạ mẹ rồi
Khôn ngoan được dựng với người tín trung.
15. Khôn ngoan ở giữa cộng đồng
Cùng chung cảnh sống với muôn muôn người.
Một lòng chung thủy muôn đời
Với người trần thế mọi thời bền lâu.
16. Khôn ngoan viên mãn mọi điều
Là lòng sợ Chúa mãi theo suốt đời.
Khôn ngoan chước họ say vui
Trái trăng hoa quả bởi người làm ra.
17. Khôn ngoan chất chứa đầy nhà
Các điều mong ước chính do tay mình.
Và là kho lẫm dựng liền
Chứa đầy sản phẩm gia đình lương ăn.
18. Triều thiên chính sự khôn ngoan
Là lòng kính sợ Chúa luôn ở đời.
Làm thêm nở rộ hoa tươi
An lành sức sống đồng thời tươi vui.
19 Chúa đà nhìn ngắm rõ rồi
Đã coi đếm được ở đời khôn ngoan.
Khôn ngoan cây gậy vững vàng
Nơi vương quyền thế vinh quang muôn đời.
Cho ai tậu được nó rồi
Ngay nơi trần thế mọi người kiếm luôn.
20. Gốc nguồn của sự khôn ngoan
Là lòng kính sợ Chúa, sanh lộc chồi.
Là đời trường thọ con người
Cho ai có được ở đời trần gian.
21. Sự kính sợ Chúa xua tan
Mọi điều lầm lỗi việc vàn diễn ra.
Sự bền đỗ sẽ đuổi xa
Bao cơn nóng giận cũng qua hết liền.

KIÊN NHẪN VÀ TỰ CHỦ

22. Nổi xung không phải, không nên
Làm sao vô hại chớ quên điều này.
Vì ai theo nóng giận ngay
Sẽ không tránh khỏi sa lầy hại đây
23. Người kiên nhẫn tỏ ra này
Chính mình cầm giữ được ngay con người
Đồng thời sẽ được an vui
Niềm vui hoan lạc đến rồi sướng thay.
24. Chờ thời buổi sẽ tỏ bày
Bao lời lý lẽ hiện nay ẩn rồi.
Nhưng môi miệng của người đời
Sẽ tuyên dương họ là người tinh thông.

KHÔN NGOAN VÀ CHÍNH TRỰC

25. Ẩn trong kho lẫm sự khôn
Châm ngôn dạy khéo cho luôn mọi người.
Nhưng thời đạo đức ở đời
Bị coi nhởm tởm bởi nòi ác ôn.
26. Để thu lãnh lấy sự khôn
Hãy tuân giữ lấy vững luôn lệnh truyền
Chúa Trời ban tặng triền miên
Khôn ngoan bội hậu kẻ hiền lãnh ngay.
27. Vì khôn ngoan học thức này
Chính là kính sợ Chúa đây muôn đời
Chúa luôn nghĩ đến những người
Hiền từ, trung tín để rồi ban ơn
28. Trong lòng kính sợ Chúa luôn
Chớ đừng có dở ương ương chần chừ.
Chớ thời mang thói thờ ơ
Thay lòng đổi dạ kính thờ Chúa đây.
29. Với Ngài đừng giả bộ này
Trước nơi con mắt hiện nay mọi người.
Hãy coi chừng chớ bỏ lơi
Giữ gìn chính cả miệng môi con nào.
30. Chớ thời tự đại, tự cao
Để hầu phải ngã kéo mau nhục mình
Chúa thời bày lộ ra liền
Những điều kín ẩn còn dìm dấu kia
Giữa nơi họp mặt hội hè
Ngài quăng con xuống nằm quê nơi này
Bởi con đã chẳng đến ngay
Với lòng kính sợ Chúa đây mọi bề
Người con vẫn cứ lầm lì
Dạ lòng gian ác hướng về đó thôi.

KÍNH SỢ CHÚA TRONG THỬ THÁCH

CHƯƠNG 2

1. Hỡi con nếu ước muốn rồi
Tiến dâng phục vụ Chúa Trời của con
Hãy đi sửa soạn sẵn luôn
Để hầu lãnh nhận bao cơn thử này.
2. Giữ lòng kiên vững luôn ngay
Hãy cương nghị lúc ra tay thi hành
Chớ kinh khiếp lúc gian nan
Bấy giờ vững chí tâm an chẳng sờn.
3. Hãy mau bám sát Chúa luôn
Chớ nên để mặc lên đường tháo lui.
Sau cùng mới tỏ ra người
Khôn ngoan nhất mực ở đời này luôn.
4. Mọi điều xảy đến thông thường
Hãy vui lãnh nhận để dùng lập công
Trong cơn bệnh hoạn, bần cùng
Bền gan vững chí kiên trung bảo toàn.
5. Bởi vì như lửa thử vàng
Nhục hèn cũng thử người thường Chúa yêu.
6. Hãy tin tưởng Chúa thật nhiều
Ngài liền trợ giúp tiếp theo cho người
Cậy tin Ngài, lộ đường ngươi
Ngài ban cho phẳng để rồi dễ đi.
7. Những ai kính sợ Gi-vê
Hãy trông vào lượng từ bi của Người
Chớ đừng tránh lảng xa rời
Để hầu sa ngã đồng thời xa luôn.
8. Những người kính sợ, Chúa thương
Hãy tin vào Chúa là đường dẫn đi
Tối đêm tiến tới tất thì
Công lênh chẳng bị hoãn trì trả đâu.
9. Những ai kính sợ Ngài sao
Phước lành hy vọng trông vào nơi đây
Hỉ hoan sẽ kéo mãi hoài
Với cùng tế độ của Ngài ban cho.
10. Hãy nhìn các thế hệ xưa
Ai tin cậy Chúa phải qua thẹn thuồng?
Có ai bền đỗ tới cùng
Mà Ngài đã bỏ thả buông mặc nào?
Có ai kêu khấn Chúa đâu
Ngài thời khinh dể chẳng hầu giúp đây?
11. Vì lòng Ngài chạnh thương ngay
Với lòng lân mẫn của Ngài bao la
Thứ dung những lỗi lầm qua
Cứu khi cấp bách diễn ra ở đời.
12. Khốn cho lòng nhát hèn thôi
Và buông tay thõng, cùng người nước đôi.
13. Khốn cho kẻ ngã lòng rồi
Bởi vì chẳng có tin nơi Chúa Trời
Thế nên chẳng được ơn Người
Chở che cho chúng khỏi thời hiểm nguy
14. Khốn cho những bọn người kia
Các người mất hết kiên trì dắt đi
Các ngươi sẽ phải làm gì
Vào thời Chúa đến để thì viếng thăm?
15. Ai kính sợ Chúa, chuyên chăm
Thời luôn tuân giữ lời răn của Ngài
Những ai yêu mến Chúa Trời
Giữ gìn đường lối Ngài thời mãi luôn
16. Những người kính sợ, Ngài thương
Sẽ tìm thỏa mãn như trong ý Người.
Những ai yêu mến Chúa Trời
Chu toàn lề luật Ngài thời ban ra.
17. Những ai kính sợ Chúa ta
Giữ lòng cương nghị tỏ qua việc làm
Trước dung nhan Chúa cao sang
Họ thời khiêm hạ bản thân, hết mình.
18. Hãy trao tay Chúa triền miên
Chứ đừng phó thác cho liền ai đâu!
Vì quyền năng Chúa thế nào
Lòng thương xót Chúa như hầu cách đây.

BỔN PHẬN ĐỐI VỚI CHA MẸ

CHƯƠNG 3

1. Các con Cha mến thương này
Hãy nghe giữ luật Ta đây dạy truyền
Hãy cư xử cách chân tình
Để sau chiếm lấy trường sinh cho mình
2. Bởi vì Chúa đặt quang vinh
Cha nơi con cái lưu truyền cháu con
Cho quyền bà mẹ vững luôn
Trên đàn con cháu ở trong gia đình
3. Ai luôn tôn kính cha hiền
Sẽ thời được xóa lỗi mình hết đi.
4. Kính tôn mẹ chẳng khác gì
Kho tàng quí báu đã về tay luôn.
5. Kính tôn cha được hưởng ơn
Của nguồn hoan lạc các con ở đời.
Khi lời kinh nguyện dâng rồi
Chúa thời chấp nhận và Người ban ơn.
6. Ai mà quí trọng cha luôn
Cuộc đời sẽ được dài hơn tháng ngày
Người an ủi mẹ hiện nay
Sẽ thời được Chúa chính Ngài thưởng công
7. Ai mà kính sợ Chúa luôn
Cùng tôn kính mẹ cha trong gia đình
Chăm nom hầu hạ triền miên
Vì cha mẹ đã hạ sinh con này
Con liền đối xử đẹp thay
Như là ông chủ hiện nay của mình.
8. Việc làm lời nói triền miên
Luôn hằng tôn kính cha hiền của con
Để hầu mọi chúc lành luôn
Sẽ tuôn đổ xuống trên con tràn đầy.
9. Những lời cầu chúc cha này
Thật như rễ chắc của cây bám vào
Còn lời chúc dữ mẹ sao
Như cây bứng rễ đổ nhào xuống mau.
10. Con đừng vênh váo cách nào
Về điều cha bị nhục hầu diễn ra
Điều gây nhục nhã cho cha
Có gì vang vẻ cho là con đâu!
11. Quả vinh dự của ai nào
Là do thế giá lớn lao cha mình
Còn ai nguyền rủa mẹ hiền
Tăng thêm tội lỗi vào liền mình đây.
12. Hỡi con săn sóc cha nay
Tuổi già sức yếu hàng ngày bên con
Sinh thời người sống với luôn
Chớ làm người tủi người buồn khi nao.
13. Trí khôn người giảm yếu mau
Con luôn kính nể trước sau một lòng
Chớ đừng nhục mạ người luôn
Đang khi sức sống con đương vươn đà.
14. Việc làm báo hiếu mẹ cha
Sẽ không bị xóa bỏ qua khi nào
Nó thời đáp điếm đền vào
Cho bao tội lỗi trước sau sai lầm
15. Vào ngày bĩ cực đến lần
Chúa Trời nhớ đến việc vàn của con
Tuyết băng trời tốt biến luôn
Tội con cũng được theo đường tan ngay.
16. Những người nói lộng ngôn này
Cả cha cũng bỏ có hay sợ gì
Mẹ thời cũng bị khinh khi
Trêu cơn giận Chúa chẳng thì được tha.

ĐỨC KHIÊM HẠ

17. Hỡi con khi của đầy nhà
Con nên ăn ở nết na khiêm nhường
Con thời sẽ được mến thương
Hơn người hào phóng coi thường tha nhân.
18. Trong khi ở vị cao hơn
Con nên tự hạ mình luôn luôn hoài
Trước nhan Thiên Chúa, con đây
Để con đắc sủng vì Ngài thương ban.
19. Nhiều người hiển hách cao sang
Nhưng Ngài mặc khải tỏ đàng cho ai
Là ngươi tỏ rõ hàng ngày
Khiêm nhường hơn hết hiện nay ở đời.
20. Vì quyền năng lớn lao Người
Chỉ đem mạc khải cho thời những ai
Có lòng khiêm nhượng tỏ bày
Ở trong cuộc sống hàng ngày trải qua
21. Những điều kỳ diệu cao xa
Con đừng tìm kiếm cho ra làm gì
Điều nào ngoài sức con thì
Chớ nên mò mẫm làm chi tìm tòi.
22. Điều nào vừa cỡ tầm rồi
Con nên suy xét xem coi thế nào
Cần gì con phải lo đâu
Cho điều kín ẩn đó hầu tỏ đây.
23. Những điều vượt quá tầm tay
Chớ nên tâm bận loay hoay đến liền
Bởi vì đã tỏ con xem
Hơn con có thể hiểu nên được rồi.
24. Biết bao sự việc bày phơi
Khiến cho con cái người đời tưởng suy
Nhưng suy tưởng vày vò thì
Làm cho sai lệch đường đi mất rồi.
25. Mắt nào mà thiếu con ngươi
Làm sao ánh sáng chiếu soi thấy đường
Người nào thiếu trí thông thường
Khôn ngoan cũng chẳng có luôn khi nào.

KIÊU NGẠO

26. Cuối cùng cái họa đi theo
Thường luôn đi với lòng kiêu căng này
Ai yêu thích giáo huấn dây
Nó thời sẽ dạy cho ngay biết đường.
27. Lòng kiêu hãnh khiến khổ luôn
Bởi do cố chấp, chất chồng tội thêm.
28. Chớ nên vội đỡ đòn liền
Cho người nhạo báng triền miên ra này
Bởi vì chính trực họ đây
Là loài cây xấu dễ lây ở đời.
29. Người khôn hiểu được những lời
Châm ngôn hiền triết đồng thời nói lên
Khôn ngoan tai được nghe liền
Làm cho phở lở vui thêm trong lòng.

VIỆC NGHĨA

30. Nước đem dập tắt lửa hồng
Như nào việc nghĩa xóa cùng tội nhơ
31. Kẻ làm lành gặp thời cơ
Những điều lành mạnh đến cho luôn hòai
Xảy ra có bị ngã rồi
Tìm ra chỗ vịn, đồng thời dậy ngay.

CHƯƠNG 4

1. Hỡi con đừng cướp của đây
Thuộc người nghèo khó hàng ngày sống sinh
Đừng nên để họ trông nhìn
Sinh ra thất vọng đợi mình triền miên
2. Chớ nên để kẻ khó rên
Đừng nên chọc giận người tan nát lòng.
3. Đừng làm lộn ruột gây luôn
Cho người khốn khổ hiện đương lúc này.
Đừng từ khước tặng ban ngay
Cho người túng bấn hiện nay ở đời
4. Đừng nên khinh dể những lời
Của người nghèo khó kêu rồi van xin.
Đừng nên xa lánh ngay liền
Những người tan nát lòng mình khi nao.
5. Có người van vỉ tiến vào
Chớ nên để mắt ngó đâu chẳng nhìn.
Đừng nên cớ vấp mau liền
Cho người sẽ đến rủa nguyền con đây.
6. Người lòng tân khổ van nài
Trong ngay chính nỗi kéo dài đau thương
Đấng nguồn tạo dựng nó luôn
Nghe lời của họ hiện đương van nài.
7. Hãy làm sao để con đây
Được công hội quí mến ngay người mình
Trước người quyền lớn nhớ liền
Hãy nên biết cúi đầu khiêm nhu này.
8. Ghé tai nghe kẻ nghèo đây
Dịu hiền đáp lại cho ngay tiếng chào.
9. Giựt người bị áp bức mau
Khỏi tay đàn áp kẻ nào ác gian
Chớ nên ngần ngại, nhát gan
Những khi phân xử việc làm tốt đây
10. Với người côi cút hiện nay
Con nên cư xử giống này người cha
Còn bà mẹ góa phải là
Giúp cho như thể chồng bà giúp đây.
Chúa thời sẽ gọi con ngay
Và Ngài sẽ xuống ơn đầy trên con
Ngài thì cũng cứu con luôn
Khi con bĩ cực hố đương chờ rình.

KHÔN NGOAN DẬY DỖ

11. Khôn ngoan dạy dỗ con mình
Hết lòng khuyên bảo con liền lắng nghe
Khôn ngoan yêu mến tức thì
Là yêu sự sống trọn bề đó thôi.
Ai tìm kiếm khôn ngoan rồi
Sẽ thời đắc sủng ở nơi Chúa Trời.
13. Người gìn giữ sự khôn thời
Vinh quang sẽ gặp Chúa Trời Gia-vê
Với ơn của Chúa ban kìa
Họ đi hạ trại địch thù dễ thôi.
Lo chăm khôn ngoan tức thời
Là lo phụng sự Chúa Trời luôn đây
Chúa yêu mến hết những ai
Chăm lo yêu mến luôn hoài khôn ngoan.
15. Người nghe ta dạy dỗ luôn
Sẽ thời xét xử mọi đường công minh
Ai nào trông cậy Ta liền
Như lều cắm ngụ kín yên trong phòng.
16. Vì ai tin tưởng Ta luôn
Được Ta cơ nghiệp ở trong cuộc đời
Đồng thời chiếm hữu Ta rồi
Cho ngay dòng dõi giống nòi cháu con.
17. Tuy nhiên Ta thử thách luôn
Tiên vàn giáng xuống hãi hùng khiếp kinh!
Ta cho nếm thử ngay liền
Một bài đau khổ đến bên nó này
Tới khi lòng đã tin đây
Bám vào Ta mãi lâu dài mới thôi
Để hầu được vững vàng rồi
Trong nơi ý định của người nó đây.
18. Bấy giờ Ta dắt đi ngay
Vào nơi chính lộ tỏ bày diễn ra
Các điều bí mật của Ta
Để cho nó thấy cứ đà theo luôn
19. Giả như nó đã lạc đường
Ta đây để mặc cho phường xấu xa.

KÍNH TRỌNG NGƯỜI

20. Hỡi con coi chừng thời cơ
Giữ mình sự dữ đương chờ rình con
Vậy thời cứ vững chí luôn
Sẽ không xấu hổ coi trông mặt mày.
21. Có điều xấu hổ ở đây:
Kéo lôi đến chốn nơi đầy tội luôn
Có điều xấu hổ vinh tôn
Còn đem đến chỗ vẹn tròn sủng yêu.
22. Đừng nên vị nể ai theo
Để đi đến chỗ hại đeo vào mình
Đừng nên luýnh quýnh ngay liền
Để đi đến chốn tội tình ngã sa.
23. Đến thời chớ ngậm miệng ha
Đừng đi dấu kín điều mà khôn ngoan
24. Vì khôn ngoan biết rõ rành
Tại sao phải nói điều dành nói đây
Trí hiểu biết rõ lưỡi này
Những lời phải đáp cho ngay khi cần.
25. Chớ nên ăn nói để làm
Ngược điều chân thật rõ ràng hiển nhiên
Nhưng nên biết xấu hổ liền
Bởi vì cái dốt của mình tỏ ra.
26. Đừng nên xấu hổ, thực thà
Khi xưng thú tội mình qua trước người
Đừng ngăn cản nước lũ rồi
Kẻo cho nó cuốn kéo trôi đi liền
27. Đừng bò rạp đất thân mình
Trước người ngu xuẩn chẳng nhìn biết đâu
Cũng đừng nổi lọan với nào
Những người hiện có quyền hầu trong tay.
28. Dầu cho phải chết tới này
Đấu tranh chính nghĩa hàng ngày sợ chi
Cạnh bên đã có Gia-vê
Chính Ngài vững chiến bên kề với con.
29. Đừng anh hùng chỉ tỏ luôn
Ở nơi đầu lưỡi, miệng mồm mà thôi.
Hãy nên chăm chỉ chớ lười
Đừng nên nhút nhát trong nơi việc vàn.
30. Trong nhà con chớ trở thành
Giống như sư tử hoành hành gia nhân
Nhưng thời lấm lét sợ lần
Tại nơi làm việc tỏ luôn với người.
31. Tay con chớ mở nhận rồi
Nhưng đi đóng lại khi thời phải trao.

CHƯƠNG 5

1. Con đừng vịn của sang giàu
Đừng nên coi "nó thuộc hầu của tôi"
2. Đừng chiều theo bụng dạ rồi
Và cùng sức lực đồng thời của con
Để theo dục vọng nơi lòng
Nó thời đem đến cho luôn suy đồi
3. Đừng nên cất nói những lời:
Ai đây thắng nổi tôi đây lúc này?
Vì ai bị bắt bớ đây
Có Thiên Chúa báo phục ngay cho rồi.
4. Đừng nên đi nói ra lời:
"Tôi đây đã phạm tội thời có sao
Có gì xảy đến tôi nào?
Vì Gia-vê đã dung bao tôi mà!
5. Chớ ỷ vào ơn thứ tha
Để thêm chồng chất bao là tội đây!
6. Đừng nên đi nói ra ngay:
Lòng thương xót chính của Ngài bao la
Ngài rồi cũng sẽ thứ tha
Cho tôi tội lỗi quá đà bấy nhiêu!
Thực ra Ngài chỉ thương yêu
Lôi đình, nghĩa nộ đổ đầu kẻ gian.
7. Đừng nên hoãn việc ăn năn
Để đi trở lại sống bên với Ngài
Đừng lần nữa bỏ qua ngày
Bất ưng nghĩa nộ Ngài bay xuống người
Vào ngày oán trả đền bồi
Để đi tiêu diệt con thời mạng vong.
8. Chớ nên ỷ thế vào luôn
Của đời phi nghĩa ở trong trần hoàn
Chúng thời chẳng ích gì hơn
Vào thời chấn nộ đến luôn bên mình.


HÃY CỨNG RẮN VÀ TỰ CHỦ

9. Đừng sàng trước gió thổi liền
Chớ nên theo dõi thường xuyên mọi đường.
10 Vững vàng với lương tâm con
Lời con chỉ một vẹn tròn mà thôi.
11. Hãy mau mắn để nghe lời
Nhưng nên chậm rãi để rồi đáp luôn.
12. Biết gì có thể nói cùng
Bằng không tay bịt miệng luôn tức thời
13. Hiển vinh ô nhục ở đời
Trong lời ăn nói ra rồi công khai
Lưỡi đây có thể có ngày
Gây ra tai họa thân này tiêu vong
14. Đừng nên để tiếng tăm luôn
Là người hai lưỡi ở trong gian trần
Đừng nên múa lưỡi tập tành
Để rồi đem đến nói hành tha nhân
Hổ ngươi đã tạo thành nên
Cho phường trộm cướp mang tên suốt đời.
Án ra luôn gắt gao rồi
Cho người hai lưỡi để thời nói ngoa
15. Dù to dù nhỏn cũng là
Chớ nên sai lỗi bỏ qua điều gì.

CHƯƠNG 6

1. Bạn thân chớ biến địch thù
Vì con chỉ chuốc danh ô cho mình
Hổ ngươi cũng đến tiếp liền
Bất lương hai lưỡi cũng nhìn như y
2. Đừng buông tha thói ham mê
Kẻo như bò tót bỏ đi hoang rừng
Nó tàn phá sức lực con
Trở thành điên dại cho luôn thân người.
3. Có thể ngốn lá hết rồi
Làm cho thiệt hại trái thời sắp ra
Và còn để lại chỉ là
Gốc cây khô đứng trải qua giữa trời.
4. Vì đam mê dữ dội rồi
Chủ nhân bị phá tiếng đời tiếp theo
Khiến thành cười ngạo ra sao
Cho bao kẻ ghét ào ào cười chê.

TÌNH BẠN

5. Miệng ngon ngọt lắm bạn bè
Đôi môi duyên dáng nhanh đi hỏi chào
6. Có nhiều bạn hữu hơn nào
Họ vui chào hỏi ồn ào bên con
Bao người tâm phúc yêu đương
Hãy đi chọn một người thương nhất đời.
7. Kiếm bạn hãy thử trước rồi
Chớ nên vội vã mau thời cậy tin.
8. Có ngươi nhân một dịp nên
Nhưng khi bỉ cực thời liền ngả nghiêng.
9. Trước là bạn hữu trung kiên
Khi nên thù địch tẩy liền lật con.
10. Bạn bè chỉ ở bàn cơm
Vào ngày tai họa chẳng còn thấy đâu
11. Khi con thịnh vượng sang giàu
Bạn như hình bóng chẳng hầu xa nhau
Luôn luôn đón đả ra vào
Nhà con qua lại trước sau vui vầy.
12. Khi cơn hoạn nạn đến đây
Bạn liền lánh mặt lẩn ngay xa lìa
13. Kẻ thù con hãy lánh đi
Nhưng là bè bạn con e coi chừng.
14. Bạn trung tín, bạn vững vàng
Ai quen được giống kho tàng chiếm đây
15. Bạn trung tín gặp được may
Một điều quí giá cho ai thấy rồi
Thật là quí giá tuyệt vời
Không ai so nổi con người đó đâu
16 Bạn trung tín được gặp nào
Là người bảo trọng cho hầu mạng con
Kẻ nào tôn kính Chúa luôn
Chính con người đó quí hơn ở đời.
17. Ai người kính sợ Chúa Trời
Biết đường điều khiển chính nơi tâm tình
Vì nguời biết giữ gìn mình
Bạn thời cũng thế giống liền đó thôi.

HỌC ĐÀNG KHÔN NGOAN

18. Hỡi con từ lúc thiếu thời
Hãy chăm học hỏi những lời dạy răn
Đến khi tóc bạc da nhăn
Con thời đạt được khôn ngoan ở đời.
19. Hãy gần bên cạnh khôn rồi
Như người cày cấy đồng thời thợ thâu
Con thời có thể lượm thu
Thật nhiều hoa lợi bởi do công làm
Bởi vì chút ít nhọc nhằn
Góp vào công việc khôn ngoan có rồi
Mai ngày con sẽ đồng thời
Hưởng phần hoa quả do nơi tay này.
20. Khôn ngoan rõ thật đắng cay
Cho người ngu xuẩn hiện nay ở đời
Nhưng ai thiển cận tức thời
Sẽ không kham nổi được rồi đắng cay.
21. Khôn ngoan như quả tạ này
Đặt trên vai nặng đè ngay xuống mình
Ít lâu sức nặng đè gìm
Nó thời chẳng chịu quẳng liền đi luôn.
22. Đạo màu thật đúng tên dùng
Với phần động thật vô phương thấu tường
23. Hỡi con, nghe nhận biết đường
Đúng như ý nghĩ trong lòng của ta
Đừng nên ruồng rẫy tránh xa
Lời ta khuyên nhủ dậy ra ngay liền.
24. Hãy tra chân tại xích xiềng
Của khôn ngoan hiện ở bên con này
Và đem cổ của con đây
Xỏ vào gông của chính ngay nó rồi.
25. Hãy kề vai vác nặng thôi
Chớ đừng giẫy nẩy xa rời nó đi.

26. Với toàn sinh lực con thì
Hãy mau đi lại gần kề nó luôn
Và toàn sinh lực của con
Hãy gìn giữ vững hướng đường khôn ngoan
27. Hãy theo đuổi bới tìm luôn
Kiếm lùng bắt chớ đừng buông thả rời
28. Sau cùng con sẽ nghỉ ngơi
Khôn ngoan sẽ đổi thành rồi hỉ hoan.
29. Gông cùm đồn lũy vững vàng
Xích xiềng nên áo vinh quang kim bào.
30. Ách trên cổ hiẹn đeo nào
Kim hoàn trang sức làm mau vật này
Những dây buộc trói thời đây
Làm bằng gấm tía cột ngay vào mình.
31. Con đi mặc chúng vào liền
Khác nào những áo coi nhìn vinh quang
Trên đầu vương miện huy hoàng
Bao đồ trang sức khôn ngoan sắm rồi.
32. Ước mong như thế con thời
Khôn ngoan sẽ lãnh vào người con thôi.
Quan tâm như thế con ơi:
Thông minh tay cũng đồng thời trao con.
33. Thích nghe sẽ được dạy luôn
Lắng tai thời được dạy khôn vào mình.
34. Con nên dừng lại ngay liền
Trong nơi hội họp người hiền già nua
Ai khôn con hãy ngó qua
Và rồi níu lấy để mà học khôn.
35. Hãy nghe mọi huấn từ luôn
Bao lời sâu sắc châm ngôn tỏ bày
Đừng cho lọt mất lời đây
Giữ gìn cẩn thận hàng ngày cho con.
36. Xem ai có trí tuệ hơn
Ngay từ sớm sủa đến luôn thụ truyền
Chân con hãy bước đi liền
Làm cho ngưỡng cửa người nên hao mòn.
37. Hãy thông hiểu giới luật luôn
Luật lề Đấng tối cao thông ban rồi
Lệnh Ngài truyền hãy gẫm coi
Chính Ngài, Ngài hiểu lòng người của con
Ngài thời ban tặng trao luôn
Khôn ngoan như ước nguyện con mong chờ.

NHỮNG LỜI KHUYÊN KHÁC

CHƯƠNG 7

1. Đừng làm sự ác bao giờ
Để cho sự ác khỏi rờ tới con.
2. Hãy xa điều bất chính luôn
Hầu cho nó lánh xa con mau rồi
3. Hỡi con đừng có gieo nơi
Luống cày bất chính gây thời điều chi
Kẻo con phải gặt tất thì
Bảy lần gấp bội điều kia cho mình
4. Đừng xin Thiên Chúa quyền hành
Vương quyền địa vị nơi nghành cao sang
5. Trước nhan Thiên Chúa quyền năng
Chớ làm ra bộ ta nhân đức này
Hay là giả bộ khôn đây
Trước mặt vua chúa ở ngay thế trần.
6. Đừng cầu cạnh được chức phần
Sợ con không đử cản ngăn lăng loàn
E con sợ sệt nể nang
Trước nơi cửa những ông hoàng nhất phương
Khiến con hoen ố ra luôn
Cho đời liêm khiết của con vẹn toàn.
7. Đừng mang tội với nhân dân
Đừng làm mình mất tiếng tăm trước người
8. Lỗi lầm chớ tái phạm rồi
Cho dầu chỉ một lần thôi lỗi lầm.
Con thời cũng chẳng vô can
Vướng vào những vết những lằn xấu đâu.
9. Đừng nên nói những lời sau:
"Khi Ngài nhìn đến biết bao lỗi nào
Tôi dâng tiến Đấng tối cao
Ngài thương chấp nhận tha bao lỗi này".
10. Đừng do dự nguyện cầu đây
Chớ chần chừ bố thí ngay người nghèo.

11. Đừng khinh người phải sầu ưu
Nhớ luôn Đấng trên cao theo rõi rồi
Nhắc lên, hạ xuống mọi người
Trọn toàn mọi sự khắp nơi quyền hành
12. Anh em chớ mưu bạo tàn
Với cùng bạn hữu cũng làm như y.
13. Đừng vui miệng nói ngoa chi
Vì đâu trông được điều gì hay ho
14. Đừng ba hoa nói bâng quơ
Giữa đông hội chúng của bao kỳ hào
Trong khi cầu nguyện chớ nào
Sai lời đổi ý muốn sao theo mình
15. Chớ đừng quen thói nhờm khinh
Lao công vất vả kiếm tìm sống sinh
Cũng như công việc đồng điền
Chúa Ngài thiết đặt cho mình nuôi thân
16. Đừng đi nhập bọn một lần
Với quân tội lỗi bất nhân ở đời
Nhớ rằng án thịnh nộ thời
Không đâu chậm trể cho người mình đây.
17. Hãy khiêm hạ hết mình ngay
Kiêu căng dẹp bỏ đi này hết mau
Cứu cánh nhân loại đến sau
Sẽ là giòi bọ, hỏa hào đốt đâu!
18. Đừng thay bè đổi bạn nào
Bởi vì tiền bạc đã hầu diễn ra
Anh em thực chớ đổi qua
Để thời đi lấy ô-pha vàng thành.
19. Đừng khinh dể vợ khôn ngoan
Duyên nàng quí giá hơn vàng ròng luôn.
20. Đừng hành nô bộc tôi trung
Cùng người làm việc hết lòng với con.
21. Thương yêu nô lệ tinh khôn
Như yêu quí chính mình luôn mọi đàng
Đừng từ khước chính việc làm
Thả về cho nó trở thành tự do.



CON CÁI

22. Có gia súc hãy chăm lo
Lợi thời giữ lại nuôi cho mình rồi
23. Có con trai dạy nên người
Hãy lo dạy dỗ từ thời trẻ luôn
24. Có con gái hãy ngó trông
Thân hình của nó coi chừng dõi theo
Chớ nên dễ dãi nuông chiều
Chớ nên bỏ mặc mọi điều cho qua
25. Hãy đi lo lắng tìm ra
Gả chồng cho nó mới là hết lo
Hãy tìm để gả bán cho
Anh chàng đức nghĩa tròn chu phận này
26. Nếu con đã có vợ đây
Được như ý muốn chớ hoài rẫy đi
Nếu không ưa thích nàng thì
Con đừng tín cẩn trao chi cho nàng

CHA MẸ

27. Hết lòng tôn kính cha con
Đừng quên đau đớn mẹ luôn chịu rồi
28. Nhờ công cha mẹ sinh sôi
Con ra trần thế sống đời hôm nay
Làm sao con báo đáp này
Công ơn cha mẹ hàng ngày cho nên!

CÁC TƯ TẾ

29. Hết lòng kính sợ Chúa Trên
Kính tôn tư tế, trung kiên của Người.
30. Hết lòng kính mến Chúa Trời
Chính Ngài đã tạo thành người của con
Chăm lo tư tế Chúa luôn:
Những người phụng sự Ngài trong thế trần.
31. Hãy kính sợ Chúa mọi đàng
Kính tôn tư tế lo chăm các ngài

Hãy dâng tư tế phần này
Như ta đã dạy giữ ngay luật truyền:
Thịt hy sinh xóa tội đền
Lễ dâng tự nguyện tiến lên Ta rồi
Tế tự hợp pháp ở đời
Tiên thường của lễ thánh, thời dâng đây.

NGƯỜI NGHÈO KHÓ

32. Đưa tay cho kẻ khó ngay
Ngõ hầu ơn phước con nay trọn toàn
33. Tặng quà cho kẻ cơ bần
Đó là đắc sủng hân hoan mọi người
Với người quá cố đồng thời
Cũng cần chiếu cố mở rồi lòng nhân
34. Ai khóc con chớ xa lần
Kẻ sầu con hãy đến gần phân ưu
35. Đừng ngần ngại viếng kẻ đau
Thế nên thiên hạ quí yêu con cùng
36. Trong bao công việc làm luôn
Nhớ ngay hậu vận theo con sau này
Mong con ghi nhớ cho đây
Chớ bao giờ quá phạm ngay một điều.

CHƯƠNG 8

1. Với kìa những kẻ lớn lao
Con đừng tranh tụng kẻo hầu mắc mưu.
2. Với người có của cải nhiều
Đừng nên kiếm chuyện đặt điều gây nên
Nó đi cân nhắc dò xem
Biết con nặng nhẹ hơn thêm đi rồi
Bởi vàng phá hỏng nhiều người
Làm siêu lòng cả đồng thời các vua.
3. Với người lắm miệng mồm khua
Con đừng cãi lẫy kẻo thua chúng rồi
Đừng nên chất củi lên nơi
Hỏa lò đương cháy để thời rụi thiêu.

4. Đừng dỡn với đứa ngu liều
Kẻo thời bị nó khinh hầu tổ tiên.
5. Đừng bêu nhục nhã ai liền
Bởi vì họ hối tội mình rồi đây.
Hãy nên nhớ kỹ điều này:
Chúng ta hết thảy một bày tội nhơn
6. Đừng la mắng kẻ già luôn
Bởi ta thời cũng hiện đương già lần
7. Chớ mừng ai chết bỏ thân
Chúng ta hết thảy cũng dần chết đi

TRUYỀN THỐNG

8. Đừng lơ là những huấn từ
Của hiền nhân dạy để cho răn đời
Hãy mau mài miệt học đòi
Đi vào đạo đức họ thời dạy đây
Để con học hỏi được ngay
Những lời giáo huấn họ nay loan truyền
Khiến con có địa vị liền
Trước hàng đầu mục ở trên cộng đoàn.
9. Đừng khinh hủy bỏ hoàn toàn
Những điều truyền thống người hàng già nua
Bởi vì họ đã học qua
Các lời giáo huấn của cha ông dùng
Khiến con học được tinh khôn
Để khi cần đến có phương trả lời.

KHÔN KHÉO

10. Đừng khêu gợi mãi thêm rồi
Than lò kẻ ác đương nơi gần kề
Kẻo con bị cháy tiêu đi
Bởi vì tàn lửa đang thì cháy lan.
11. Đừng xung nổi giận tràn sang
Với người nhạo báng ác gian bên mình
Kẻo y tìm cách chực rình
Trước nơi cửa miệng để hành động luôn.
12. Với người mạnh mẽ tuổi hơn
Đừng cho nó mượn vay con tiền này
Và khi con đã cho vay
Kể như đã mất tiền đây bay rồi.
13. Chớ đi bảo lãnh cho người
Họ là khá giả hơn thời của con
Nếu con đã mắc vào luôn
Hãy coi như mắc nợ trong dịp này.
14. Với quan tòa tại nơi đây
Con đừng kiện tụng họ ngay bấy giờ
Họ thời sẽ xét xử cho
Phần hơn về họ con lo bồi thường
15. Với người táo tợn kia luôn
Con đừng cất bước theo chân đồng hành
Kẻo rồi chuốc họa vào mình
Vì y sẽ thẳng đường liền chạy ngay
Khiến cho vong mạng con này
Bởi do điên dại y đây đã làm.
16. Chớ đừng cãi cọ luận bàn
Với người dễ oán hờn căm tức thời
Đừng rong đường lộ chơi vơi
Với người coi rẻ mạng đời ngươi đây
Xa tầm tiếp cứu nơi này
Nó thời sẽ diệt con ngay tức thì.
17. Đừng bàn với kẻ khờ chi
Nó thời chẳng thể giấu gì kín đâu
Những điều bí mật con nào
Sẽ thời để lộ ra sau có ngày.
18. Trước người lạ mặt lạ mày
Đừng làm điều phải giữ đây kín rồi

ĐÀN BÀ

CHƯƠNG 9

1. Đừng ghen với vợ yêu đương
Khiến nàng phản bội nhiễu nhương con này
2. Đừng trao trọn hồn con đây
Kẻo nàng dày xéo cả ngay lên đầu
3. Chớ lui tới gái ả đào
Khiến con sa ngã đi vào tròng luôn
4. Với ca nhi chớ quấn vương
Kẻo con mắc phải lỗi thương quyến này
5. Chớ nhìn thiếu nữ đắm say
Khiến con mắc vạ vào ngay cho mình
6. Đừng trao mạng của con liền
Cho người gái điếm muốn tìm gặp con
Kẻo con phải chuyển sang luôn
Cả phần sản nghiệp vẹn tròn cho nương
7. Đừng nhìn ngang ngửa phố phường
Chớ lang thang chốn nơi đường chợ đây
8. Hãy quay ngoảnh mặt đi ngay
Đừng nhìn cô gái phơi bày sắc duyên
Chớ nhìn sắc đẹp triền miên
Mà nhan sắc ấy không quyền thuộc con
Vì nhan sắc của cô nương
Khiến nhiều kẻ bị hư luôn theo nàng
Cũng như ngọn lửa bắt sang
Ái tình bừng cháy dễ lan thiêu người
9. Đừng đồng bàn tiệc tức thời
Với người con gái có rồi chồng con.
Rượu vao nhập miệng môi luôn
Chớ ngồi nhậu nhoẹt với nương lúc này
Kẻo con vì nó xiêu đây
Trong đam mê sẽ xuống ngay hố hầm.

XỬ THẾ

10. Chớ từ bạn cũ lâu năm
Những người bạn mới chắc bằng cũ không?
Bạn mới giống rượu mới luôn
Cũ đi, rượu mới uống ngon lúc này
11. Đừng phân bì kẻ ác đây
Con nay có biết được ngay vận cùng
Của người gian ác diễn tuông
Sau này cho nó lãnh luôn đền bù?
12. Chớ đi mừng rỡ vui cho
Những người ngạo mạn bây giờ thành công
Hãy nên nhớ rõ ràng luôn
Ở đời nó chẳng thể không lãnh đòn
13. Hãy xa người có quyền hơn
Hầu ra án chết cho con khi nào
Tránh cho con khỏi nguy vào
Khiến cho tính mạng được hầu thoát nguy
Nếu con tiến tới gần thì
Chớ đừng lầm lỡ để đi đến cùng
Kẻo thời nó lấy mạng con
Hãy nên biết rõ thấu tường bước chơn
Con đang tiến bước vô tròng
Con vào nơi đặt lưới hòng bẫy con
14. Hãy nên tùy sức con luôn
Khuyên răn đồng loại thiệt hơn bước vào
Và đi bàn hỏi trước sau
Những người từng trải coi nào khéo khôn.
15. Hãy cùng với kẻ hiểu thông
Đổi trao tư tưởng cho luôn hàng ngày
Và luôn đàm đạo với ngay
Luật lệ Đấng tối cao đây mọi thời.
16. Bạn đồng bàn phải là người
Coi là đức nghĩa chọn rồi với con
Và niềm kính sợ Chúa luôn
Là vinh quang thực con trong cuộc đời.
17. Với người thợ giỏi nghề rồi
Mọi công trình sẽ thuận xuôi hoàn thành
Người khôn lợi khẩu thật nhanh
Và còn có thể trị an dân mình.
18. Kẻ nhiều miệng lưỡi cả thành
Cũng đều sợ hãi tánh danh nó này
Những người lời lẽ nhiều đây
Luôn thường bị đố kỵ ngay ở đời.

VIỆC CAI TRỊ

CHƯƠNG 10

1. Người cai trị khéo khôn thời
Dạy dân nề nếp sống vui an bình
Kẻ hiền sĩ hiện cầm quyền
Có ngăn có nắp bình yên trông vào
2. Quyền trên thống trị dân sao
Thuộc quyền cấp dưới cũng hầu làm mau
Quan đầu thành, trị cách nào
Dân cư quần chúng giống hao cách này.
3. Gặp vua phóng túng hàng ngày
Đảo khuynh đất nước non đây tan tành.
Thành trù mật cứ tiến nhanh
Bởi do tài đức đầu thành quản cai.
4. Quyền trên thế giới hiện nay
Trong tay Thiên Chúa quyền oai nắm cầm
Ngài thời chân thực mọi đàng
Kẻ Ngài sai quản giữ càng giống hao.
5. Quyền hàn nhân loại trước sau
Trong tay Thiên Chúa đã trao ban rồi
Ngài đem đặt sẵn uy Người
Trước người lập luật ở đời trần gian.

CHỐNG LẠI LÒNG KIÊU NGẠO

6. Chớ đi áp bức nhân dân
Con đừng kiêu ngạo chớ lần theo đi
7. Tính kiêu ngạo đáng cưới chê
Chúa Trời ghê tởm, người thì ghét dơ
Trước Thiên Chúa với người ta
Bất công bóc lột xấu xa mọi đường
8. Vương quyền thay vị đổi đàng
Nay dân này tới mai dân khác rồi
Bởi hung bạo kiêu căng thời
Chẳng sao có thể sông đời quản cai.
9. Tại sao tro bụi rõ này
Lại sinh tự phụ tỏ bày kiêu căng
Một ngươi đương sống trần gian
Ruột gan sao đã thối hoang lan tràn?
10. Bệnh kinh niên nhái thày lang
Vua nay kế vị, mai lăn ngã đàng
11. Chết rồi thừa hưởng cơ phần
Côn trùng, giòi bọ quây quần cận bên
12. Nguyên nhân kiêu ngạo tạo nên
Do người lì lợm bỏ quên Chúa Trời
Ngài là Đấng dựng con người
Và ban sự sống ở đời trần gian.
13. Vườn ương kiêu ngạo sẵn sàng
Là nơi sự tội tiếp lần trải qua
Suối nguồn của nó phun ra
Toàn là ô trọc xấu xa ở đời
Thế nên Chúa đã thấy rồi
Phép màu trừng phạt buông rơi xuống liền
Ngài thời đánh phạt triền miên
Tiêu trừ tận tuyệt nó trên cõi đời
14. Ngai người kêu Chúa lật rồi
Đặt người nghèo khó thay ngồi lên trên.
15. Kẻ kiêu ngạo Chúa nhổ lên
Ngài trồng những kẻ tự khiêm thay vào
16. Xoá bôi mất kẻ kiêu mau
Phá thành bình địa hết nào kiêu căng.
17. Ngài tiêu hủy khỏi đất lần
Đuổi xa đánh bạt chúng dần mất đi
Làm cho tận tuyệt tức thì
Chẳng còn ai nhớ đến di tích này.
18. Người phàm đâu được kiêu đây
Và hung giận dữ phơi bày ra luôn
Chúng đâu có bởi giống tông
Thuộc dòng người nữ lưu tồn trần gian.

KẺ XỨNG ĐÁNG HƯỞNG VINH HIỂN

19. Giống dòng nào quí trọng hơn?
Đó là dòng dõi phàm nhơn ở đời
Giống dòng nào được quí rồi?
Những ai kính sợ Chúa Trời mãi luôn
Giống dòng nào bị coi thường?
Chính dòng dõi kẻ trần dương lưu tồn.
Giống dòng nào bị khinh luôn?
Chính là những kẻ chẳng tôn lệnh truyền.
20. Trong nơi hàng ngũ anh em
Kẻ làm đầu nhóm được quyền kính tôn
Ai kính sợ Chúa mãi luôn
Thời Ngài quí trọng và còn tôn vinh.
21. Nguyên do được chấp nhận liên
Là lòng kính sợ Chúa trên muôn loài
Căn nguyên bị loại trừ này
Bởi lòng cứng cỏi hóa chai lì rồi
Còn thêm kiêu ngạo đồng thời
Của người gian ác ở đời tỏ ra.
22. Kiều cư, các khách xa nhà
Vô danh, bần tiện trải qua mọi thời
Vinh quang họ được nhận rồi
Bởi do kính sợ Chúa Trời, ban trao.
23. Chớ khinh những kẻ khó nào
Nhưng lòng dạ lại được hầu tinh thông
Không nên coi trọng kính tôn
Những tên gian ác du côn hung đồ.
24. Sự tôn trọng kính dành cho
Vua quan cai trị chuyên lo cầm quyền
Không ai lớn vượt hẳn lên
Bằng người kính sợ Chúa trên muôn thời.
25. Tôi đòi minh mẫn ở đời
Có người quyền quí làm tôi phục mình
Người thông thái ngó ngắm nhìn
Chẳng sao có thể bì phen được này.

KHIÊM NHƯỜNG VÀ CHÂN THẬT

26. Trong công việc chớ cậy tài
Đừng làm phách những lúc đây ngặt nghèo
27. Thà lao công dư giả nhiều
Còn hơn cậy giỏi lại hầu thiếu ăn
28. Hỡi con hãy tự khiêm hơn
Coi mình vừa phải tự tôn ở đời
29. Ai cho mình tự phải rồi
Chính mình là trái tức thời hiện nay
Và ai tôn trọng mình này
Là người khinh rẻ chính ngay mình hoài.
30. Có người nghèo khổ cả đời
Được tôn trọng giỏi tài nơi mình này.
Kẻ giàu có của cải đầy
Được người tôn trọng bởi ngay của mình
31. Hàn vi được kính trọng liền
Tới khi giàu có gấp nghìn tôn vinh
Giàu sang mà bị chê khinh
Khó nghèo càng bị khinh nhìn biết bao!