Cách Ngôn - Chương 1 - 10

SÁCH CÁCH NGÔN
Gồm 2954 câu lục bát

ĐỀ MỤC TỔNG QUÁT
CHƯƠNG 1

1. Cách ngôn của Sa-lô-môn
Con trai Đa-vít vua dòng Ích-diên
2. Khôn ngoan giáo huấn muốn liền
Suốt thông hiểu lẽ tinh tuyền thâm sâu
3. Tiếp thu giáo huấn cao siêu
Công bằng chính trực mọi điều thẳng ngay…
4. Hồn nhiên cho kẻ thơ ngây
Suy tư hiểu thấu người này trẻ trung
6. Cách ngôn ẩn ngữ thấu tường
Hiểu lời hiền triết thử trong thăm dò
5. Người khôn ngoan hãy lắng lo
Tăng thêm hiểu biết để cho hảo hoàn
Người thông hiểu đạt vẹn toàn
Khôn ngoan nghệ thuật sống tràn niềm vui
7. Lòng tôn kính sợ Chuá trời
Chính là khởi điểm của người hiểu sâu
Kẻ ngu coi rẻ mọi điều
Khôn ngoan giáo huấn cao siêu ở đời.

I. MỞ ĐẦU
NHỮNG LỜI CẢNH GIÁC SƠ KHỞI
NGƯỜI KHÔN NGOAN : XA LÁNH BẠN BÈ XẤU

8. Hỡi con nghe giữ lời cha
Chớ quên lời mẹ dậy ta nên người
9. Đây là vương miện nước trời
Kiềng đeo trên cổ ở đời tạo nên
10. Dầu phường tội lỗi đến bên
Con đừng ưng thuận giao liên với người
Chúng đưa con đến tận nơi
Giết người vô tội hại đời vô can
12. Nuốt người như địa ngục làm
Vẹn toàn tất cả nằm an trong mồ
13 Của người đồ qúy cướp vô
Đem về chồng chất đầy kho cho mình
14. Cùng nhau chia sẻ phân minh
Rút thăm lãnh lấy bỏ tiền hầu bao
15. Hỡi con hãy giữ làm sao
Chớ nên theo bước đường nào chúng đi
16. Chúng luôn tìm kiếm cách chi
Tiến hành việc ác thực thi giết người
17. Trước loài có cánh khắp nơi
Lưới giăng để bắt uổng thời gian thôi !
18. Lập mưu đổ máu người đời
Cuối cùng ngược lại thời người giết ta
19. Đó là phận kẻ gian tà
Mưu mô giết kẻ thực là sạch trong

KHÔN NGOAN CẢNH TỈNH KẺ VÔ TÂM

20. Khôn ngoan dường phố cộng đồng
Dùng lời hô hoán nói luôn với người
21. Ngả đường náo nhiệt nơi nơi
Cổng thành, thị trấn dùng lời nói cho
22. Tới khi nào kẻ ngây ngô
Vẫn yêu chuộng sự dại khờ mãi thôi?
Tới khi nào kẻ ngạo cười
Còn say thỏa tiếng đùa vui nhạo người?
Người ngu xuẩn lại luôn thời
Ghét nhơ hiểu biết ở đời diễn ra
23. Hãy về với huấn dụ ta
Hàng ngày bộc lộ bởi qua cõi lòng
Cho người hiểu biết rõ đường
Lời ta răn dạy ở trong cõi đời
24. Ta kêu gọi chẳng đáp lời
Ta đưa tay dắt chẳng người để tâm
25. Chẳng ai giữ việc ta răn
Lời ta trách mắng không vần chuyển ngươi.
26. Ta cười trước hoạn nạn rồi
Chê bai diễu cợt khi người âu lo
27. Âu lo bão tố đến cho
Dập dờn hoạn nạn bão to phủ đầy
Âu lo thử thách hàng ngày
Đổ xô ập xuống trên ngay các người
28. Bấy giờ chúng sẽ tức thời
Gọi ta, nhưng chẳng có lời đáp đâu!
Tìm ta rảo khắp chốn nào
Nhưng sao chẳng thấy để hầu gặp ta
29. Bởi chưng chẳng tìm hiểu ra
Phải tôn kính sợ Chúa ta mọi đàng.
30. Bởi vì chẳng giữ lời răn
Chối chê quở mắng ta ban cho này
31. Chúng thời sẽ chỉ ăn đây
Trái trăng lầm lẫn chúng bày tạo nên
Chúng no nê với lời khuyên
Tự mình nhắn nhủ cho mình mà thôi.
32. Bởi người ngu xuẩn tất thời
Chết theo bởi đã lầm rồi đường đi
Sự vô tâm của kẻ ngu
Dẫn đưa đến giệt trừ tiêu vong
33. Ai nghe ta sẽ sống luôn
Trong ngay sự sống vẹn tròn đã ban
Cuộc đời nó sẽ bình an
Chẳng đâu tai họa đến gần diễn ra.

CHỐNG LẠI NHỮNG LIÊN LẠC XẤU

CHƯƠNG 2

1. Hỡi con nếu nhận lời ta
Để nơi lòng trí bao là lời răn
2. Lắng tai nghe sự khôn ngoan
Hướng lòng về chốn trí năng siêu vời
3. Nếu con muốn hiểu thông đời
Và nài trí tuệ siêu vời giúp liên
4. Hãy tìm như kiếm bạc tiền
Như đào kho báu lục tìm cho ra
5. Biết đường kính sợ Chúa ta
Tìm ra sự hiểu bao la của Người
6. Chúa ban khôn khéo cho đời
Suốt thông hiểu biết Ngài thời phát sinh
7. Người ngay chính Chúa dậy khuyên
Ngài là thuẫn đỡ chuyên ngay lành
8. Đường công chính Chúa gác canh
Giữ gìn đường lối người lành đương đi
9. Bây giờ con hiểu những gì
Công bình chính trực thẳng y phước đời
10. Khôn ngoan thấm nhập lòng người
Hiểu thông nguồn mạch hồn thời dịu êm
11. Trong khi thận trọng canh bên
Cả ngày trí tuệ triền miên giữ gìn
12. Giữ con bất chính khỏi nhìn
Tránh người ăn nói huyên thuyên ác tà
13. Khỏi người theo thói xấu xa
Và đường theo đuổi ngả đà tối tăm
14. Chúng vui thích thú điều gian
Mê say hoan lạc lăng loàn thoả thuê
15. Chúng đi toàn lối gồ ghề
Quanh co lắt léo đường về diễn ra
16. Giữ gìn khỏi vợ người ta
Tránh đàn bà lạ ba hoa nói rồi
17. Rẫy ruồng bạn trẻ xinh tươi
Lãng quên giao ước Chúa thời đã ban
18. Dựng nhà về hướng tử thần
Ngõ đi dẫn đến tới gần bóng ma
19. Chẳng ai tiến đến vui hòa
Còn lui trở lại về nhà mình đâu
Chẳng còn quay lại phía sau
Con đường sự sống đi vào trường sinh
20. Vậy con nên bước đường lành
Đi trong nẻo chính giữ mình sạch trong
21. Người ngay vui sống ở cùng
Một nơi xứ sở với chung người lành
22. Kẻ gian ác sống lưu manh
Với quân phản bội đồng hành loại ra.

KHÔN NGOAN VÀ KÍNH SỢ THIÊN CHÚA

CHƯƠNG 3

1. Hỡi con chớ quên lời ta
Trong lòng giữ kỹ đem ra thực hành
2. Bởi đây ngày tháng tăng nhanh
Sống đời hạnh phúc thanh nhàn cho con
3. Tín trung, tín nghĩa vuông tròn
Khắc ghi nơi cổ, chôn trong đáy lòng
4. Danh thơm ơn đức sáng trưng
Trước nhan Thiên Chúa với luôn người đời.
5. Hết lòng tin tưởng Chúa Trời
Chớ nên ỷ thế trí người của con
6. Tìm Ngài trên mọi nẻo đường
Ngài san bằng phẳng lấp đàng con đi
7. Đừng nên tự thị khôn chi
Tránh xa sự dữ, Gia-vê tôn sùng
8. Đây là sức mạnh con luôn
Làm con tươi mát cốt xương an toàn
9. Hãy thờ Chúa hết tâm can
Với bao của cải đã ban mùa màng.
10. Lẫm kho lúa sẽ đầy tràn
Các bồn rượu mới chứa chan dư đầy
11. Chớ khinh sửa trị Ngài này
Đừng coi nhờm chán lời hoài quở con
12. Gia-vê quở trách vì thương
Như Cha dậy dỗ con luôn mọi đàng.

NIỀM VUI CỦA NGƯỜI KHÔN NGOAN

13. Phước người tìm thấy khôn ngoan
Kiếm thu hiểu biết nguyên nhân vũ hoàn
14. Thấy rồi qúy gía muôn vàn
Còn cao hơn cả vàng thành lợi huê
15. Qúy hơn châu ngọc mọi bề
Hơn bao mơ ước say mê đời này
16. Trong tay mặt:chuỗi ngày dài
Nơi tay trái: hiển vinh đầy giàu sang
17. Đường đi êm ái dịu dàng
Lối vào hạnh phúc đầy tràn niềm vui
18. Đó đây sự sống cho ngươi
Nắm cầm được nó tức thời phước thôi
19. Gia-vê đặt móng đất trời
Bởi khôn ngoan trí tuệ Người dựng nên
20. Bao nhiêu vực thẳm Ngài truyền
Mây sinh sương móc căn nguyên Chúa Trời
21. Hỡi con thận trọng luôn rồi
Đắn đo theo dõi mắt thời nhìn trông
22. Chúng là sự sống linh hồn
Cũng là trang sức đeo luôn cổ mình
23. Bước đi con sẽ an bình
Chẳng lo vấp ngã thân chìm xuống sâu
24. Trên giừơng con hết lo âu
An tâm giấc ngủ với bao dịu dàng
25 Chẳng còn bất chợt hãi hùng
Hoặc cơn bão táp diệt phường ác ôn
26. Gia-vê bảo đảm con luôn
Giữ gìn chân bước chẳng vương bẫy gài
27. Nên làm việc nghĩã cho ai
Họ đang muốn hưởng việc này của con
28. Đừng hẹn kẻ khác mai luôn
Trong khi có thể làm cùng hôm nay
29. Chớ nên mưu kế hại ai
Đương yên vui sống luôn hoài bên con
30 Đừng nên gây gỗ ai luôn
Nếu người chẳng hại con trong điều gì
31. Với người ác chớ phen bì
Cũng đừng có chọn đường kìa chúng đi
32. Ác ôn dồ tởm gớm ghê
Trước nhan Thiên Chúa chở che người lành
33. Rủa nguyền nhà kẻ gian manh
Nơi nhà công chính Chúa ban phước trời
34. Ngài cười nhạt kẻ nhạo cười
Nhưng ban ơn huệ cho người nghèo hơn
35. Vinh quang cho kẻ khôn ngoan
Người ngu lãnh nhận nhục nhằn nhuốc nha

CHỌN LỰA KHÔN NGOAN

CHƯƠNG 4

1. Hãy nghe giáo huấn của ta
Chú tâm để ý rồi ra thi hành
2. Đây là giáo huấn ta ban
Các con đừng bỏ ngoài đàng vất xa
3. Bởi ta ấm tử của cha
Dịu hiền độc nhất mẹ ta cưng chiều
4. Ngài khuyên dạy dỗ đủ điều
Lòng con sẽ giữ nhớ theo lời Người
Hãy thi hành ở khắp nơi
Tất con sẽ sống sướng vui yên hàn
5. Tiếp thu hiểu biết khôn ngoan
Đừng quên xa lạc lời răn cha truyền
6. Chớ nên bỏ nó triền miên
Vì chưng nó chở che liên hàng ngày
Hãy nên mến chuộng qúy thay
Bởi chưng nó giúp cho này con luôn
Tiên vàn mua lấy khôn ngoan
Bạc tiền xá kể khả năng tìm tòi
Khôn ngoan hiểu biết ở đời
Phải mua cho được cả đôi cho mình
8. Hãy coi trọng chớ thị khinh
Con nâng niu chúng , chúng liền nâng lên
9 Đầu con vương miện dáng duyên
Và rồi sẽ lãnh triều thiên nước trời
10. Hỡi con nghe nhận mọi lời
Ta khuyên năm tháng sống đời bình an
11. Ta răn dậy lộ khôn ngoan
Hướng đi chân chính bảo toàn an khang
12. Chân con cất bước thênh thang
Chạy đi chẳng vấp ngã quàng vào đâu
13. Giữ gìn giáo huấn bền lâu
Đây là sự sống giữ sao cho bền
14. Đừng theo lộ kẻ ác nhân
Chớ đi với kẻ gian manh một đường
15. Hãy xa lánh chớ cùng phương
Hay đi ngả khác, khác đường ta đi
16. Chúng trằn trọc chẳng ngủ chi
Bởi vì việc dữ ngoài kia chưa làm
Giấc nồng chưa thể tới gần
Bởi chưng chưa có thực hành hại nhân
17. Chúng ăn bánh kẻ ác gian
Rượu chung ly cạn hung tàn khiếp kinh
18. Đường người chính trực chiếu liên
Như bình minh sáng thanh thiên giữa ngày
19. Lộ phường gian ác tối dầy
Khiến cho chúng chẳng thấy này vấp mau
20. Lời ta con chú tâm vào
Lắng tai nghe lấy điều nào xảy ra
21. Đừng cho mắt chạy đi xa
Hãy cầm giữ lấy lời ta trong lòng
22. Chúng là sự sáng ai mong
Và là sức mạnh ở luôn mọi người
23. Giữ gìn lòng trí khắp nơi
Chính đây phát xuất sống đời qúy thay
24. Tách ra khỏi miệng môi này
Những điều gian dối ,luôn hoài điêu ngoa
25. Mắt nhìn thẳng mặt người ta
Đôi mi mở thẳng nhìn đà trước con
26. Sửa đường phẳng nhẵn dưới chân
Mọi đàng lối khác cũng ban vững vàng
27. Đừng xiêu vẹo phải trái ngang
Giữ gìn chân bước khỏi đàng xấu đây.

HÃY TRÁNH XA NGƯỜI ĐÀN BÀ NGOẠI TÌNH

CHƯƠNG 5

1. Hỡi con hãy chú tâm này
Khôn ngoan thông hiểu ta nay giãi bày
Hãy mau tiếp nhận vào tai
Hiểu thông suốt cả lời này ta răn
2. Để hầu biết đắn đo lần
Và môi miệng đó lãnh mang giữ gìn
3. Bởi môi miệng vợ người bên
Tiết ra mật ngọt nói lên như dầu
4. Nhưng sau khổ ngải đắng sao!
Và lời hai lưỡi sắc nào như gươm
5. Bước vào cõi chết đôi chơn
Xuống nơi âm phủ thấu nguồn vực sâu
6. Chẳng màng sự sống tới đâu
Lầm đường lạc lối nó nào có hay
7. Các con hãy lắng nghe đây
Lời ta đừng để xa bay đàng nào
8. Hãy luôn tránh nó đi mau
Chớ nên lai vãng ngõ vào nhà kia
9. Kẻo con trao nộp nghiệp gia
Và bao năm tháng con qua bạo tàn.
10. Kẻo người lạ hưởng sức ân
Với bao hoa qủa nhọc nhằn của con
11. Cuối cùng con sẽ than luôn
Khi coi xương thịt hao mòn tỏ ra
12. Hỡi ôi! tôi đã bỏ qua
Bao lời quở mắng khuyên đà trước đây
13. Tôi không để ý lời Thày
Chẳng màng tai lắng nghe Ngài dậy răn
14. Một giây hoạn nạn đầy tràn
Ngay trong hội nghị cộng đoàn gây luôn
15. Hãy dùng nước uống bồn con
Lấy lên từ giếng chứa trong bồn này
16. Đừng cho nước chảy ra ngoài
Cũng đừng cho chảy ra ngay nơi đường
17. Chỉ dành cho một mình con
Đừng cho người lạ được luôn chung phần
18. Suối con được chúc phước ân
Niềm vui chung hưởng tuổi xuân vợ hiền
19. Nai thương mến nai dịu hiền
Ước chi nàng sống vững liền bên con
Ngực nàng ái lực cao vươn
Lòng con say đắm tình nàng mến thương
20. Vợ người sao dụ được con
Để con ôm ấp yêu đương ngực nàng
21. Gia-vê theo dõi mọi đàng
Mắt Ngài thấu suốt bước đường con đi
22. Kẻ gian sa bẫy tội kìa
Chính đây cạm bẫy tội y đã làm
23. Chết đi vì thiếu dậy răn
Điên cuồng lạc lối đường lầm dẫn theo.

CHỐNG LẠI VIỆC BẢO LÃNH

CHƯƠNG 6

1. Hỡi con bảo lãnh ai nào
Hoặc là đã nghéo tay sao ai rồi
2. Hay môi miệng hứa với người
Hoặc vì bị kẹt do lời miệng luôn
3. Hỡi con muốn giải hết trơn
Bởi vì đã hứa chính con mắc người:
Con đi phủ phục tận nơi
Nỉ năn với họ van rồi mau đi
4. Kẻo khi đôi mắt rà mi
Giấc nồng kéo đến tức thì nghỉ đây
5. Hãy vùng thoát lưới như nai
Hoặc chim thoát bẫy người gài bắt chim.

CHỐNG LẠI SỰ LƯỜI BIẾNG

6. Hỡi người biếng nhác đến xem
Kiến con phong cách khôn thêm học đòi
7. Chúng đây chẳng có ai coi
Làm nên tướng chủ quản thời chúng đây
8. Mùa hè tích lũy hoài hoài
Của ăn lưong thực về ngay tổ mình
Tới mùa gặt hái tiếp liên
Cũng đem thâu lượm cất liền vào kho
9. Ngươi còn nằm tới bao giờ
Hỡi người biếng nhác khi nào thức đây?
10. Ngủ đi một chút chưa say
Mơ màng chút xíu đến ngay bên người
Khoanh tay một lát nghỉ ngơi
Thế là cơ hội qua trôi mất rồi!
11. Sự nghèo khó đến cho ngươi
Nó như kẻ trộm rình nơi bên mình
Và cơn thiếu thốn giống hình
Như người khí giới hiện tình võ trang.

CHỐNG LẠI XẢO QUYỆT

12. Như tên vô lại lăng loàn
Hay người bất chính trên đàng xông pha
Miệng mồm luôn nói điêu ngoa
Chẳng còn có biết tỏ ra là người.
13. Mắt luôn liếc nháy không ngơi
Chân tay ngó ngoáy chẳng rời phút giây
14. Dạ lòng xảo quyệt tỏ bày
Luôn đi toan tính bãy gài ác gian
Gây ra cãi cọ tha nhân
Biết bao rắc rối cứ lần tạo nên
15. Bất thần tai họa đến bên
Vô phương thuốc chữa tiêu liền biến đi.

BẢY ĐIỀU GHÊ TỞM

16. Sáu điều Chúa gớm ghét ghê
Cộng thêm với bảy những gì Chúa khinh
17. Mắt kiêu hãnh, lưỡi gian manh
Tay gây đổ máu người lành vô can
18. Lòng thời bất chính mưu toan
Đôi chân chạy đến tha nhân ác làm
19. Kẻ hay dối trá chứng gian
Kẻ gieo chia rẽ anh em bất hoà.

CHỐNG LẠI NGOẠI TÌNH

20. Hỡi con hãy giữ lời cha
Đừng chê lời mẹ dạy ta nên người
21. Hãy luôn ghi tạc lòng ngươi
Và đeo nơi cổ những lời dạy răn
22. Chúng luôn hướng dẫn bảo ban
Canh khi ngủ, thức cận lân chuyện trò
23. Lời cha giống ngọn đèn to
Nhủ khuyên ánh sáng tỏa cho biết đàng
Luật lề khiển trách sửa sang
Là đường sự sống ở gần bên thôi
24. Giúp con phòng giữ nơi nơi
Khỏi tay phụ nữ con người xấu xa
Miệng môi diệu ngọt đàn bà
Cuốn lôi con ngã đi xa với nàng
25. Sắc nhan con chớ có ham
Đừng cho khoé mắt của nàng mê thương
26. Gái chơi giá mẩu bánh thường
Có chồng lọt bẫy cao giương ở đời
27. Lửa hồng đem đặt trong người
Áo quần chẳng lẽ không thời cháy đâu
28. Một người chân dẵm hoả hào
Lửa hồng phừng cháy chân sao chẳng hồng
29. Đi chơi với gái có chồng
Tất thời hậu quả đến cùng phạt mang
30. Chẳng ai khinh kẻ cướp đàng
Giựt cho bao tử đói lòng đương khi
31. Nhưng khi bị bắt tất thì
Bảy lần bồi trả sản di hết liền
32. Phàm ai phạm tội ngoại tình
Tiêu tan trí hiểu tự mình hủy đi
33. Gặt thâu thương tích khinh chê
Nhớp nhơ ô nhục chẳng gì tẩy xong
34. Bởi ghen thịnh nộ của chồng
Tới ngày phục hận chẳng thương chút tình
35. Không màng của đáp trả liền
Cũng không thỏa thuận biếu đền tăng gia

CHƯƠNG 7

1. Hỡi con hãy giữ lời ta
Khắc ghi cẩn thận sâu sa tim lòng
2. Giữ lời con được sống luôn
Chớ gì điều đó được con giữ gìn
Giống con ngươi mắt để nhìn
Mới coi thấy rõ ngay liền điều hay
3. Hãy đeo lấy nó vào tay
Hãy ghi viết nó mỗi ngày lòng con
4. Hãy đi nói với sự khôn:
''Ngươi là em gái ta luôn bây giờ
Nói cùng trí tuệ lời là
Ngươi là bạn hữu của ta đó rồi.
5. Để cho chúng giúp đỡ ngươi
Khỏi người dâm phụ cuốn lôi tức thời
Tránh người xa lạ nói lời
Bùi tai quyến rũ cho ngươi theo liền
6. Ta ngồi tựa cửa ngắm nhìn
Ngó qua song sắt trông xem thế trần
7. Giữa bao nhiêu kẻ ngu đần
Ta nhìn thấy bóng một chàng thiếu niên
8. Khù khờ lần hẻm đi tìm
Lối đường dẫn đến lối hiên nhà bà
9. Vào hồi nắng xế chiều tà
Bóng đêm khuya ngả quanh nhà phủ bao
10. Mụ ra đón tiếp chàng vào
Nàng ta ăn bận đồ sao điếm đàng
11. Nói năng trơ trẽn lăng loàn
Đôi chân chẳng có ở an trong nhà
12. Khi thời bát phố vườn hoa
Khi thời rình rập ngả qua góc này
13. Chạy ra ôm níu chàng ngay
Miệng môi nói giọng mắt đầy tráo trân
14. ''Em nay dâng lễ kỳ an
Để làm trọn việc hiến dâng thề nguyền
15. Cho nên em vội ra tìm
Đón chàng được gặp nên em vui mừng
16. Chiếu giường chuẩn bị sẳn sàng
Nệm ra Ai cập trải giường đẹp coi
17. Dầu thơm mọi thứ nức mùi
Hộ lô mộc dược quế thôi rẩy giường
18. Hãy vào say đắm yêu thương
Thú vui ta hưởng yêu đương đêm dài
19. Chồng em đi vắng hiện nay
Chàng đi xa tắp chẳng hay biết gì
20. Vả chàng đem túi bạc đi
Chỉ về vào lúc ngày kia trăng tròn.''
21. Khẩu tài ứng biến chuyển lòng
Đôi môi tán tỉnh cô nương chài mồi
22. Tức thời nó phải nghe lời
Tựa như bò kéo đến người sát sinh
Như nai mắc bẫy gài liền
Chẳng còn lối thoát gỡ mình nào đâu
23. Tới khi ngọn giáo đâm thâu
Tim lòng nó mới thấy nào việc đây
Như chim đâm bô bẫy gài
Mà không nhìn thấy điều này lâm nguy
24. Vậy giờ hãy lắng nghe đi
Chú tâm ta đậy điều gì khắc ghi.
25. Lòng con chớ ngả hướng chi
Đừng xiêu vào lối nó thì vạch ra
26. Biết bao những kẻ ngã sa
Toàn là mạnh nhất ngả ra vì nàng
27. Nhà nàng lộ dẫn suối vàng
Đắt đi vào lối tử thần thẳm sâu.

KHÔN NGOAN KÊU GỌI

CHƯƠNG 8

1. Khôn ngoan đã chẳng kêu gào
Hiểu thông cũng đã lần nào nói lên
2. Khôn ngoan từ đỉnh cao trên
Ngã tư chánh lộ cạnh bên lề đường
3. Cổng thành lộ dẫn trên đàng
Khắp nơi, mọi ngả khôn ngoan chỉ rồi
4. ''Ta đây kêu chính các ngươi
Người đời coi tỏ những lời ta loan
5. Kẻ ngây ngô hãy học hành
Mọi điều tinh tế ban thành lời luôn
Người ngu hãy học lấy khôn
Hầu cho biết lối sống trong cõi đời
6. Hãy nghe ta dạy bảo lời
Những điều quan trọng các người theo mau
Miệng môi ta dạy lời nào
Đều là ngay thẳng trước sau dạy đời
7. Lời ta loan báo các ngươi
Chính là sự thật mọi thời đáng ghi
Những điều ác độc tởm ghê
Miệng môi ta chẳng khi thời nói ra
8. Mọi lời từ bởi miệng ta
Đều là chính trực tỏ qua mọi điều
Chẳng chi sai lệch vẹo xiêu
Làm cho lầm lạc chạy theo đường tà
9. Trọn toàn ngày tháng thật thà
Cho người hiểu biết rõ là trắng đen
Thẳng ngay cho kẻ kiếm tìm
Hiểu thông thấy rõ ngay liền lời ta
10. Hãy cầm nắm bắt hiểu ra
Những lời huấn dục của ta cho người
Hơn là tiền bạc ở đời
Vượt cao hơn cả chính thoi vàng ròng
11. Khôn ngoan thời giá trị hơn
Ngọc châu so sánh sự khôn đâu bằng
Chẳng gì sánh nổi ngang hàng
Những điều mong ước dám lường sánh đây

KHO TÀNG CỦA KHÔN NGOAN

12. Khôn ngoan tinh tế ta này
Cùng chung tính toán có ngay tức thì
13. Lòng tôn kính sợ Gia-vê
Là lòng thù ghét những chi dữ dằn
Ta ghen ghét kẻ kiêu căng
Với lòng xấc xược việc làm xấu xa
Miệng hay ăn nói gian tà
Những điều dối trá điêu ngoa phơi bày
14. Khéo khôn là của ta đây
Mưu sâu trí tuệ cũng này thuộc ta.
Quyền năng lại cũng chính là
Ở trong quyền hạn tay ta sẵn rồi
15. Nhờ ta vua Chúa bao người
Quản cai trị quốc ở đời trần gian
Vương công cai trị ban hành
Mọi điều ngay chính nhân dân nghe lời
16. Nhờ ta viên chức cùng thời
Vương công, thẩm phán quản coi điều hành
17. Ta thương chính kẻ tận tình
Cuộc đời kính mến ta liền không ngơi
Ai đi tìm kiếm ta rồi
Sẽ thời gặp được trong đời họ ngay
18. Nơi ta sẵn có trong tay
Giàu sang vinh hiển hàng ngày diễn ra
Với cùng của cài bao la
Của này bền vững cũng là chính công
19. Trái trăng ta vượt vàng ròng
Vàng ta hơn cả bạc còn tinh nguyên
20. Bước đi ta vững an truyền
Trong đường công chính và liền thẳng ngay
21. Để mưu hạnh phúc cho ai
Nếu ta muốn được trong tay của này
Chất đầy kho báu chúng đây
Thoả công tìm kiếm hàng ngày diễn ra
22. Gia-vê đã dựng nên ta
Từ ngày nguyên thuỷ diễn qua công trình
Trước khi Ngài đã tạo thành
Mọi loài thụ tạo đã dành có ta
23. Từ đời đời đã diễn ra
Cuộc phong chức của chính ta khởi đầu
Trước khi tạo dựng nên nào
Đất đai xuất hiện cho hầu trần gian
24. Hỗn mang chưa có bày hàn
ThờiTa đã được tác sanh ra rồi
Và khi chưa có trên đời
Nước nguồn mạch suối tiếp thời diễn ra
25. Trước khi có núi bao la
Nổng gò xuất hiện thời Ta có hoài
26. Khi Ngài chưa đựng đất đai
Với đồng ruộng ,bụi tro đây thế trần
27. Khi Ngài đương thiết lập lần
Vòng tròn Ngài vạch mặt phần hỗn mang
Ta thời đã có sẵn sàng
Trước ngay mọi sự được làm thành nên
28. Cho mây tụ lại ngay liền
Làm căng các suối nguyên tuyền hỗn mang
29. Khi Ngài vạch giới biên đàng
Hầu cho nước biển khỏi tràn bờ đây
Khi ngài vạch móng nền ngay
Đất đai ranh giới trong ngày đựng nên
30. Bên Ngài ta giống trẻ em
Được Ngài qúy mến thương xem ta rồi
Trở nên nguồn sự sướng vui
Cho Ngài vui sướng, giỡn chơi cùng thời
31. Đương khi tiếp tục vui tươi
Trên nơi mặt đất với người thế nhân
32. Giờ đây này hỡi các con
Phước ai khó nhọc theo đường của ta
33. Hãy tìm học hỏi cho ra
Khôn ngoan thu lượm chớ đà coi khinh
34. Phước thay cho kẻ nghe tin
Ngày tỉnh thức dưới hiên mái nhà
Ở bên cột cửa nhà ta
Đợi chờ chực sẵn diễn ra nơi này
35. Vì ai tìm thấy ta ngay
Là người tìm thấy ân Ngài ban đây
36. Những ai phạm tới Ta này
Tức là tự hại chính ngay cuộc đời
Những người ghét bỏ ta rồi
Đều yêu cái chết vào người mà thôi.

BỮA TIỆC CỦA KHÔN NGOAN

CHƯƠNG 9

1 Khôn ngoan xây dựng nhà rồi
Cho mình chỗ ở một nơi vững bền
Căn nhà bảy cột dựng nên
Là nơi chốn ở đẹp xinh tuyệt vời
2. Chủ ông giết vật sẵn mời
Rượu nồng hãm sẵn vui thời liên hoan
Tiệc bàn đã được bày hàn
Để mời chư khách chung phần vui say
3. Nữ tì đã được ông sai
Ra đi loan báo trên ngay cao thành
4. "Kẻ ngây ngô với dại đần
Mọi người hết thấy đi lần đến đây"
5. "Hãy mau đi đến nơi này
Bánh ta dọn sẵn dùng ngay đi nào
Rượu nồng ta hãm pha mau
Uống đi say thỏa ta trao cho rồi.
6. Ngây ngô trút bỏ đi thôi
Các người sẽ sống cuộc đời diễn ra
Bước di thẳng thắn theo đà
Vững trong đường lối thực là hiểu sâu".

CHỐNG LẠI KẺ NHẠO BÁNG

7. Người đi sửa chữa sai nào
Cho người nhạo báng lãnh vào khinh khi
Ai đi sửa kẻ gian phi
Tất thời sẽ lãnh lấy kia nhục nhằn
8. Chớ nên mắng kẻ ác gian
Kẻo thời bị nó quay sang ghét thù
Người khôn lãnh nhận sửa cho
Biết ơn thương mến người lo lấy mình
9. Giúp người khôn thấy tiến trình
Trở nên khôn mãi thực hành điều khôn
Giúp người chính trực thêm hơn
Đào sâu hiểu biết cho luôn cuộc đời.
10. Lòng tôn kính sợ Chúa trời
Là đầu dẫn khởi cho thời khôn ngoan
Hiểu am Đấng thánh hảo hoàn
Đó là hiểu biết chính đàng lối đây
11. Nhờ ta ngày tháng kéo dài
Tháng năm cuộc sống cứ hòai thêm cho
12. Khôn ngoan người biết lắng lo
Chính là tự liệu tròn chu về mình
Nếu người nhạo báng triền miên
Tất thời lãnh lấy khổ hình vào mau

NGU XUẨN MỜI GỌI

13. Đàn bà ngu xuẩn ồn ào
Ngây ngô khờ dại chẳng đâu biết gì.
14. Nàng ngồi tựa cửa nhà kìa
Trên nơi ghế tựa thành trì nơi cao
15. Để hô hoán kẻ ra vào
Lộ trình diễn bước đi mau trên đường
16. "Ai ngây ngô dại khờ luôn
Hãy mau qúa bước vào phương hướng nàỳ".
Với người ngu xuẩn nơi đây
Nàng liền nói với cho hay lời này:
17. "Nước ăn cắp,uống vào ngay
Vị mùi ngon ngọt vui thay lòng người
Bánh ăn vụng đã đem xơi
Tức thời cảm thấy vị mùi ngọt ngon
18. Chẳng ai nhìn thấy rõ luôn
Bóng ma có đó hay không có này
Bao nhiêu khách lạ nàng đây
Hiện nơi âm phủ tối ngày trầm luân

II.SƯU TẬP SA-LÔ-MÔN

CHƯƠNG 10

1. Cách ngôn của Sa-lô-môn
Ông đi dậy dỗ cho luôn mọi nhà
Con ngoan vui sướng lòng cha
Con ngu khờ dại mẹ già buồn thôi.
2. Của phi nghĩa chẳng sinh lời
Công bằng giải thoát đuổi rời mất đi
3. Chúa không bỏ những ai kìa
Chính công ngay thẳng thực thi ở đời
Ngài đi trấn áp những người
Lòng tham vô đáy đương thời nổi lên
4. Bàn tay lười biếng gây nên
Nghèo hèn tất cả triền miên cuộc đời
Bàn tay cần mẫn không ngơi
Tạo nên của cải mọi thời giầu sang
5. Kẻ thu mùa hạ khôn ngoan
Người đi mê ngủ mùa màng gặt thâu
Là phường trơ tráo biết bao!
Mùa màng chểnh mảng thu vào lương ăn.
6. Phước lành chỉ chúc xuống trên
Đầu người chính trực chăm chuyên ở đời
Miệng quân gian ác dùng lời
Dấu che tàn bạo nơi người xuất ra.
7. Danh thơm chính trực người ta
Được ca khen ngợi vượt qua mọi thời
Danh phường gian ác ở đời
Như làn mây khói rã rời tiêu tan
8. Người khôn ngoan nhận lời răn
Kẻ điên dại chạy tới đàng diệt vong
9. Ai theo công chính sống luôn
Sẽ đi lại mãi ở trong an toàn
Kẻ đi đường ác gian manh
Tất thời mặt nạ lột trần ra mau
10. Kẻ nheo mắt tạo khổ sầu
Nhưng người quở trách đem trao an bình
11. Miệng người chính trực đem liền
Mạch nguồn sự sống đến bên mọi người
Miệng quân gian ác dùng lời
Đậy che hung bạo chúng thời tạo nên
12. Hận thù nhen nhúm gây liên
Lòng thương mến mộ lấp liền tội đây.
13. Miệng môi người hiểu thấu này
Khôn ngoan xuất hiện từ ngay đáy lòng
Những người khờ dại mất khôn
Trên lưng lãnh nhận roi đòn vào luôn
14. Người khôn tích lũy suốt thông
Kẻ điên dại miệng môi thường tiêu tan
15. Nghiệp cơ của kẻ giàu sang
Là nơi thành lũy vững vàng họ đây
Khổ đau của kẻ hèn này
Chính là thiếu thốn hàng ngày tỏ ra
16. Quả hoa công chính dẫn đưa
Con người đến sự sống cho muôn đời
Trái trăng gian ác tức thời
Đem mau tội lỗi đến nơi con người
17. Người nghe quở trách luôn rồi
Đi theo sinh lộ sẽ thời tốt thôi
Kẻ khinh lời bảo răn đời
Đi vào lầm lạc chơi vơi lối đường.
18. Miệng môi của kẻ khoa trương
Giấu che thù hận hiện đương trong người
Kẻ chuyên buông thả nhiều lời
Khống vu bịa đặt chính thời kẻ ngu.
19. Nghe nhiều lời thoát ngay kìa
Khỏi bao lầm lổi lời thì xuất ra
Ai cầm giữ miệng môi là
Người khôn ngoan nhất trải qua ở đời
20. Lưỡi người chính trực ví rồi
Như vàng ròng quý mọi người chuộng mang
Lòng người độc ác gian tham
Chẳng ai quý trọng tiếng tăm coi thường
21. Môi người chính trực lợi hơn
Dưỡng nuôi đoàn lũ người luôn trông chờ
Còn phường đần dại khù khờ
Chết vì thiếu trí khôn cho thấy đường.
22. Phước lành của Chúa ban luôn
Làm nên giàu có ai đương lãnh này
Nhọc nhằn kèm chút nơi tay
Chẳng đâu có đáng sánh đây chút nào !
23. Kẻ ngu tội ác làm mau
Như nào chơi giỡn chẳng hầu có ngơi
Như người tốt được trau dồi
Khôn ngoan hiểu biết thâu hồi nhận ngay
24. Điều nào kẻ ác ghét đây
Tất thời sẽ đến nơi này cho thôi
Điều người chính trực mong rồi
Bấy giờ sẽ được như người ước trông
25. Khi cơn bão táp nổi dông
Những nguười gian ác bay tung chẳng còn
Nhưng người chính trực vĩnh tồn
Chẳng sao lay chuyển vững luôn muôn đời.
26. Dấm chua răng ngại ê rồi
Khói bay cay mắt cho người này đây
Kẻ đi làm biếng tối ngày
Chẳng nghe chỉ bảo chủ này sai đâu
27. Sự tôn kính Chúa trước sau
Gia tăng ngày tháng bền lâu cho người
Người gian ác sống ở đời
Tháng ngày rút ngắn gọn thời lại thôi!
28. Cậy trông chính trực niềm vui
Cho người công chính suốt đời ước mơ
Hy vọng của kẻ gian tà
Là điều mây khói tan ra tiêu tùng
29. Đường Gia-vê vững như đồng
Cho người công chính ẩn dùng chắc thay
Nhưng làm cho kẻ ác đây
Tiêu tan như khói mây bay rã rời
30. Những ai chính trực ở đời
Chẳng hề lay chuyển bỏ rời đi đâu
Còn phường gian ác trước sau
Chẳng ai có thể ở lâu xứ mình
31. Miệng người chính trực nói liền
Những lời khôn khéo diễn trình khôn ngoan
Nhưng môi miệng kẻ ác gian
Đáng đem cắt bỏ ,vứt đàng lối xa.
32. Miệng môi chính trực tiết ra
Bao điều nhân nghĩa trải qua giữa đời
Còn phường gian ác miệng môi
Thốt ra lời nói không ngơi gian tà.