Giảng Viên - Chương 11

SÁCH GIẢNG VIÊN
(Gồm 1116 câu lục bát)

CHƯƠNG 1

1. Những lời của chính ông đây
Mang danh Cô-hê-lét này nhủ khuyên
Cháu con Đa-vít nối truyền
Tông đường vua chúa Gia-liêm điều hành.

PHẦN I

2. Phù vân rất mực phù vân
Cô-hê-lét chính ông răn dậy rồi
Phù vân nhất mực mọi người
Mọi điều hết thảy ở đời phù vân

3. Lợi gì cho mọi thế nhân
Mất công khó nhọc dấn thân tìm tòi
4. Giống dòng này đã qua trôi
Dòng nòi khác đến lần rồi cũng qua

Chỉ còn trái đất diễn ra
Lưu tồn luôn mãi kéo đà không ngưng
5. Mặt trời sáng mọc lên luôn
Tới chiều lặn xuống ẩn trong đêm hoài

Vội vàng chạy tới đích này
Để rồi lại chạy đi ngay đúng thời
6. Gió đi xuống phía nam rồi
Lại xoay hướng bắc trở hồi nó quay

Loay hoay cứ mãi đổi thay
Xoay đi rồi lại liền ngay đổi vòng
Đổi đi đổi lại xoay tròn
Trở đi trở lại về luôn lại về

7. Khe ngòi hết thảy chảy đi
Nó xuôi ra biển đổ trì đại dương
Mọi khe cứ đổ tiếp luôn
Trôi vào lòng biển mãi không tràn đầy

Nơi mà khe chảy đến đây
Cũng là chính chỗ nơi này chảy đi
8. Mọi điều làm thấm mệt ghê
Không ai có thể nói chi được nào!

9. Điều gì đã có ra sao
Cũng là điều có tiếp sau ra này
Điều gì đã xẩy ra đây
Là điều sẽ xẩy đến ngay tiếp thời

Không gì mới cả bày phơi
Dưới nơi ánh sáng mặt trời dương gian
10. Có điều thiên hạ nói rằng
"Hãy còn cái mới bày hàn ra đây"

Thực ra chính cái mới này
Nó thời đã có cách nay bao đời
11. Có điều các vị tiên thời
Các ngài chẳng có truyền rồi cháu con

Sau này cũng vậy tiếp luôn
Chẳng truyền lưu niệm xuống dòng hậu lai.

ĐỜI SỐNG CỦA VUA SA-LÔ-MÔN

12. Tôi Cô-hê-lét dõi theo
Làm vua tiếp nối dòng triều Ích-diên
Ở trên phần đất Gia-liêm
Là nơi thờ kính lưu truyền từ lâu

13. Tôi đây đã chú tâm vào
Việc sưu tầm hiểu điều nào khôn ngoan
Và đi khảo sát mọi đàng
Những gì diễn tiến ở trần gian đây

Bao nhiêu dịch vụ nghiệt cay
Chúa ban con cái của loài phàm nhân
Phải lo góp sức vào làm
Cho nên thành tựu hảo hoàn mới thôi

14. Tôi đây đã thấy rõ rồi
Bao nhiêu công việc đồng thời bày phơi
Dưới ngay ánh sáng mặt trời
Thấy đương hết thảy nhìn coi lan tràn

Mọi điều chỉ thuộc phù vân
Và là mộng hão trọn toàn mà thôi
15. Bị cong không thể uốn rồi
Cho thành ngay thẳng như thời ước mong

Bởi do đã thiếu từ trong
Chẳng sao có thể lo tròn kiểm kê
16. Bụng thời báo dạ ngay thì
Tôi nay có được kho kìa khôn ngoan

Nó thời rộng lớn lao hơn
Mọi người cai trị tông dòng Gia-liêm
Do bao thời đại lưu truyền
Đã qua đi hết nối liền đến tôi

Lòng tôi được thấy rõ rồi
Khôn ngoan tri thức đồng thời ra sao
17. Tôi nay đã rõ thế nào
Cái khôn cái biết và bao dại khờ

Tôi đây biết hết tròn chu
Mọi điều mộng hão với phù vân thôi!
18. Khôn nhiều đã có ở đời
Cũng nhiều phiền muộn cho người diễn ra

Biết nhiều thời cũng phiền hà
Gây ra đau khổ cho là thế nhân

CHƯƠNG 2


1. Tôi còn tự nhủ mình rằng
Nào ta tặng hiến hỉ hoan cho này
Để cho nếm thử vui say
Coi xemhạnh phúc được này ra sao?

Nhưng thời cũng chẳng ra đâu
Phù vân tất cả diễn mau ra liền
2. Cái cười tôi gọi là "điên"
Cái vui vô vị thành tên đặt rồi!

3. Tôi đây thử để cho tôi
Đi vào bê bối lôi thôi rượu chè
Với khôn ngoan hướng dẫn đi
Rồi vào điên dại quyết thì xem sao

Để coi hạnh phúc phải nào
Những điều đó thực có hầu phải không?
Đã đem đến tận thế nhơn
Những người sinh sống dưới luôn bầu trời

Tôi nay nếm thử chúng rồi
Trong ngay một ít ngày thời chúng đây
4. Tôi thời cũng đã ra tay
Công trình rộng lớn dựng xây ở đời

Tôi xây cất dựng nhà tôi
Tôi lo trồng tỉa đồng thời vườn nho
5. Tôi làm vườn kiểng viên hoa
Một vườn ngự uyển chăm lo đủ nòi

Các cây ăn trái vườn tôi
Cũng đều chăm bón xanh tươi hàng ngày
6. Tôi đây cũng đã làm ngay
Những hồ chứa nước hiện nay tưới vườn

7. Đồng thời cũng đã tậu luôn
Tớ trai tớ gái về trong nhà mình
Cùng đàn súc vật bò chiên
Hơn bao người trước Gia-liêm một thời

8. Tôi đi thu tích cho tôi
Bạc vàng kho báu của thời vua quan
Và từ thập tỉnh đem sang
Để hầu làm lỡi tiến dâng tôi này

Tôi đi chiêu mộ về ngay:
Nào đào nào kép hàng ngày bên tôi
Với bao hoan lạc con người
Giai nhân mỹ nữ thú vui tuyệt trần

9. Tôi đây đã trở nên lần
Lớn lao của cải tràn lan hơn người
Hơn bao nhiêu vị trước tôi
Tại nơi thành thị muôn thời Gia-liêm

Tôi luôn bền vững trung kiên
Sự khôn ngoan có triền miên bên mình
10. Mọi điều con mắt kiếm tìm
Tôi không từ chối nó liền khi nao

Chẳng còn một thú vui nào
Tôi đây đã để nó hầu qua trôi
Bởi do phần thuộc công tôi
Lòng tôi thỏa nguyện thú vui hưởng dùng

Đây là phần thưởng xứng công
Cho bao lao nhọc tôi luôn đã làm
11. Thế rồi tôi lại nhìn sang
Bao công việc bởi do bàn tay tôi

Với bao lao nhọc con người
Tôi đây cũng thấy rõ rồi phù vân
Và là mộng hão bày tràn
Không gì lợi lộc dưới trần gian luôn

12. Tôi liền quay lại khôn ngoan
Thấy là điên dại nhìn luôn tức thì
Để coi nó sẽ làm chi
Con người kế tiếp sau kìa làm vua?

Chẳng qua đó chính chỉ là
Những điều thiên hạ làm qua đó rồi!
13. Tôi đây suy niệm cuộc đời
Khôn ngoan có lợi hơn thời dại điên

Cũng như ánh sáng tạo nên
Biết bao lợi ích vượt trên tối mù
14. Người khôn có mắt trên đầu
Kẻ ngu mò mẫn trong hầu tối tăm

Nhưng tôi đã nhận ra rằng
Cùng nhau một số phận, phân chia đều
15. Bụng tôi bảo dạ như sau!
Số phần kẻ dại ra sao lãnh rồi

Phần tôi cũng vậy mà thôi
Khôn ngoan bạt chúng ở đời ích chi!
Tôi liền tự nhủ mình kìa
"Thật rồi điều ấy hướng về phù vân"

16. Đời đời lưu niệm thế trần
Chẳng đâu có kẻ khôn đần dại đây
Bởi vì sẽ đến những ngày
Đôi đàng: "Khôn, dại cả hai tiêu tùng"

Hỡi ơi! Khôn dại đều chung
Chết đi tất cả với cùng nhau đây
17. Tôi đâm ghét sự sống này
Bởi là sự dữ đè ngay lên người

Bao nhiêu công việc làm rồi
Dưới nơi trần thế bày phơi lan tràn
Chỉ là mộng ảo phù vân
Diễn bày ra đó ngổn ngang giữa đời

18. Nên tôi chán ghét nó rồi
Mọi công khó nhọc ở nơi gian trần
Hầu lưu truyền lại thế nhân
Sau khi tôi bỏ dương gian đi rồi

19. Ai người biết được rõ tôi
Nó khôn nó dại hay thời ra sao?
Thế nhưng nó có quyền cao
Trên ngay tất cả nghiệp nào tôi đây

Với bao lao nhọc trổ tài
Khôn ngoan dưới mặt trời này dương gian
Điều này cũng chỉ phù vân
Diễn bày ra đó thế trần ngổn ngang

20. Tôi đi đến chỗ hoàn toàn
Thả buông thất vọng mọi đàng làm nên
Với bao công khó nhọc nhằn
Ra công làm lụng để dành trần gian

21. Một người đã phải lầm than
Với nào tất cả khôn ngoan xử dùng
Đồng thời hiểu biết suốt thông
Để đi đến chỗ thành công ở đời

Thế rồi phải để cho người
Chẳng công khó nhọc hưởng rồi của đây
Phù vân cũng chính việc này
Đồng thời tai họa ra ngay ở đời

22. Vậy đây ích lợi chi rồi?
Cho người lao khổ hiện thời diễn ra
Với công lênh đã trải qua
Ưu tư lòng trí bao la xử dùng

Và bao khó nhọc khôn cùng
Diễn ra ngay dưới ánh dương tháng ngày
23. Vì chưng trọn kiếp nơi này
Toàn là đau đớn tiếp ngay ưu phiền

Làm như dịch vụ triền miên
Khiến cho đến cả ban đêm không ngừng
Dạ lòng chẳng nghỉ yên luôn
Điều này cũng chỉ vẹn tròn phù vân

24. Chẳng gì có thể tốt hơn
Cho người ăn uống no dường vui say
Hưởng dùng mọi sự lành đây
Do công lao nhọc bởi ngay chính mình

Điều này tôi thấy ngay liền
Cũng do tay Chúa uy quyền ban luôn
25. Ai ăn ai hưởng sướng hơn ?
Ở ngoài tầm sức tôi mong tỏ bày

26. Ai người đẹp mắt Chúa đây
Thời Ngài ban tặng cho này khôn ngoan
Hiểu thông cùng với hỉ hoan
Còn người tội lỗi giáng ban nhọc nhằn

Để thân góp chất chứa lần
Nhưng Ngài lại chuyển ngay phần nó đây
Sang người đẹp mắt của Ngài
Việc đây cũng lại chính này phù vân

Và là mọng hão hoàn toàn
Bày ra ở giữa gian trần đó thôi.

CÁI CHẾT

CHƯƠNG 3

1. Mọi điều có lúc đến rồi
Mọi công việc cũng có thời gian thôi
Diễn ra ở dưới bầu trời
Mọi điều diễn tiến ở đời như sau:

2. Có thời để được sinh nào
Có thời để chết khuất mau mất này
Có thời để vãi gieo đây
Có thời để nhổ ngay cây đi trồng

3. Có thời để giết chết luôn
Có thể để chữa lành dường khỏi thôi
Có thời để phá tan rồi
Có thời lại để trở hồi dựng xây

4. Có thời để khóc cho ai
Có thời lại để chờ hoài niềm vui
Có thời than vãn luôn rồi
Có thời múa nhẩy vui chơi diễn bày

5. Có thời quàng đá liệng ngay
Có thời thâu lượm đá này lại thôi
Có thời ôm lấy mau rồi
Có thời lại bỏ ngoài thời khỏi ôm

6. Có thời tìm kiếm lại luôn
Có thời thất lạc chạy tuôn đường nào
Có thời gìn giữ kỹ sao
Có thời lại vất đi mau khỏi cần

. Có thời để xé nát tan
Có thời thâu lại cho hoàn thành thôi
Có thời thinh lặng im lời
Có thời lên tiếng nói rồi không ngơi

8. Có thời dành để yêu người
Có thời để ghét bỏ đời ai đây
Có thời giặc giã đến ngay
Có thời yên ổn vui thay an bình

9. Lợi gì đã khiến thân mình
Tổn công lao nhọc chẳng sinh lợi nào
10. Từ đây nhìn thấy biết bao
Việc làm Thiên Chúa đã trao con người

Để dùng tài giỏi ở đời
Chăm lo việc đó cho thời tròn chu
11. Ngài làm mọi sự để cho
Hợp thời hợp cảnh bấy giờ diễn ra

Ngài còn phú bẩm người ta
Lẽ hằng nhân biết trải qua ở đời
Mặc dầu người thế chẳng thời
Tìm ra hiểu biết đầu đuôi gốc nguồn

Việc mà Thiên Chúa làm luôn
Cho hầu nhân thế ở trong gian trần
12. Tôi đây nhận biết rõ ràng
Khắp trong thiên hạ người phàm chẳng ai

Hạnh phúc có được nơi người
Ngoài ra hoan hỉ tạo vui trong đời
13. Vả trong ngay chính mình rồi
Được ăn được uống đồng thời hưởng ngay

Hanh phúc do chính việc đây
Công lao sự nghiệp mình này tạo ra
Thời đây cũng chỉ bởi là
Món quà Thiên Chúa tặng ta đồng thời

14. Tôi còn nhận biết rõ rồi
Mọi điều Thiên Chúa muôn đời tạo ra
Sẽ bền vững mãi trải qua
Không thêm chẳng bớt kéo đà mãi thôi

Chúa làm như thế để rồi
Người ta kính sợ cho Người mãi liên
15. Điều đang có đã nói trên
Và điều phải có đã xem thấy này

Chúa Ngài tìm kiếm lại đây
Những điều đã bị mất ngay đi rồi
16. Tôi coi dưới ánh mặt trời
Chính trong công lý có thời dối gian

Nơi công nghĩa cũng đầy tràn
Diễn ra ác độc tỏa lan chốn này
17. Bụng tôi bảo dạ nghĩ ngay
Người lành kẻ ác Chúa Ngài xử thôi

Bởi vì mọi sự đã rồi
Với cùng các việc đồng thời diễn ra
Vẹn toàn tất cả trải qua
Có thời có khắc đúng là nơi đây

18. Bụng tôi bảo dạ nghĩ ngay
Vì do con cái của loài phàm nhân
Chúa thời muốn thử thách lần
Để cho chúng thấy tự thân mình này

Chỉ là thú vật giống đây
Chứ đâu có khác mọi loài thụ sinh
19. Bởi vì số phận của mình
Cũng như động vật tạo thành giống nhau

Bên này cái chết làm sao
Bên kia cũng vậy có nào khác chi
Chung cùng sinh khí đó kìa
Cho hai số phận cùng thì sinh luôn

Người phàm thú vật không hơn
Phù vân tất cả hết trơn hai nòi
20. Mọi loài đi đến cùng nơi
Cùng là bụi đất hết rồi như nhau

Và rồi tất cả trước sau
Tiến về bụi đất cùnng nào chung nơi
21. Ai người đâu biết rõ rồi
Sinh khí con cái loài người lên cao

Còn sinh khí súc vật vào
Tận nơi lòng đất ở sâu chốn này!
22. Và tôi đã thấy được ngay
Không gì hơn nổi chính loài người đây

Hãy vui hưởng việc mình này
Và là phần chính hiện nay của mình
Ai đâu đem nó đến liền
Để xem hậu vận diễn nên sau này?

ÁP BỨC KẺ YẾU

CHƯƠNG 4

1. Tôi còn thấy diễn ra đây
Mọi điều áp bức phơi bày ánh dương
Hãy coi nước mắt chảy tuôn
Của người bị cưỡng bức luôn chịu đành

Chẳng ai biết đến ủi an
Còn kia sức mạnh bạo hành đặt lên
Nhưng người bị áp bức liền
Chẳng còn an ủi giải phiền đến cho

2. Tôi khen kẻ chết từ xưa
Còn hơn kẻ sống bây giờ tỏ ngay
3. Tốt hơn hai thứ hạng này
Là người chưa có ở đây khi nào

Họ chưa nhìn thấy âm mưu
Kẻ gian ác độc dưới bầu ánh dương!
4. Tôi nay thấu rõ tận tường
Mọi công lao mọi khéo khôn việc vàn

Chỉ là ganh tị lan tràn
Giữa người ghen ghét liên can với người
Cũng là phù phiếm đó thôi
Đồng thời mộng hão thực rồi điều đây.

5. Kẻ ngu dại chỉ khoanh tay
Ngồi ăn chính thịt của ngay thân mình.
6. Thà đầy một vốc tay liên
Sống đời nhàn hạ hơn liền hai tay

Nhọc nhằn thân xác tối ngày
Và là mộng hão đã bày tỏ ra.
7. Tôi còn thấy rõ điều là
Sự phù vân khác dưới đà ánh dương:

8. Có người đơn chiếc ngày trường
Không con không cái sống luôn một mình
Anh em chẳng có bên liền
Vậy mà cặn bụi nhiệt tình lao công

Mắt không thỏa mãn nhìn trông
Hướng về của cải thường mong điều này
Vì ai tôi khổ nhọc đây
Mất đi sự sống thân nay thực rồi?

Phù vân chính nó đồng thời
Và là nghiệp chướng bày phơi lan tràn!
9. Hai thì hơn một rõ ràng
Bởi chưng có được nhọc nhằn bõ công.

10. Người này ngã kẻ kia nâng
Nhưng kìa khốn kẻ một thân một mình
Rủi mà ngã xuống ngay liền
Lấy ai đỡ dậy đứng lên được này!

11. Thế nên nằm xuống chung hai
Trở nên ấm áp cả ngay hai người
Một mình nằm xuống nghỉ ngơi
Làm sao đỡ lạnh, sánh thời bằng hai.

12. Một mình bị bắt nạt này
Có hai đứng dậy liền ngay đương đầu
Giây ba tao chẳng sợ đâu
Chẳng ai dứt nổi được nào thứ đây.

13. Anh chàng nghèo xác khôn này
Hơn vua già dặn lại hay dại khờ
Chằng thèm có chịu nghe qua
Bao lời cảnh giác người ta nói kìa.

14. Anh chàng tuổi trẻ khỏi tù
Được phong lên trước làm vua kế thừa
Mặc dầu trước đã sinh ra
Sống trong nghèo khổ của vua nước mình.

15. Chính tôi đây đã thấu nhìn
Mọi người dưới ánh dương liền tuân mau
Anh chàng trẻ tuổi nối trào
Tiếp ngôi kế vị vua hầu mới đây

16. Số dân sẵn có trước này
Phụ quyền vua mới động thay vô chừng
Nhưng rồi bao kẻ sau cùng
Đến thời cũng chẳng hưởng chung điều gì

Bởi triều vua ấy ban đi
Trọn toàn mộng hão với kìa phù vân.
17. Hãy coi chừng những bước chân
Khi người tiến đến sát gần nhà đây

Chính nhà Thiên Chúa ngự này
Lại gần nghe rõ được ngay hơn là
Những người ngu dại điên khờ
Tiến lên lễ tế để cho dâng Ngài

Chúng thời chẳng thiết việc này
Làm ra sự dữ cho ngay bấy giờ.

CHƯƠNG 5

1. Người đương mau miệng nói vô
Và lòng chớ vội nói to lên lời
Ở ngay trước mặt Chúa Trời
Vì Thiên Chúa hiện ở nơi thiên đàng

Con người đương ở trần gian
Cho nên ít nói giảm lần lời đi.
2. Bởi chưng nhiều mộng đến kề
Lắm điều bận rộn tất thì ồn lên

Và lời điên dại đến bên
Tức thời ngu xuẩn gây nên lắm điều.
3. Khi đi khấn hứa lời đâu
Với Thiên Chúa phải mau mau chu toàn

Bởi vì lộc của thiên đàng
Đâu thời có xuống trên hàng đứa ngu
Khấn gì ngươi hãy tròn chu
Những lời khấn hứa sao cho vẹn toàn.

4. Tốt hơn ngươi chớ khấn van
Hơn lời đã khấn, chẳng làm tròn vuông.
5. Đừng cho miệng nói ra luôn
Điều làm ngươi mắc tội cùng nơi thân

Đừng phân bua trước sứ thần
Đó là tội lỗi lầm đàng mà thôi
Tại sao lại để Chúa Trời
Nổi cơn thịnh nộ vì lời ngươi đây

Để Ngài hủy hoại đi ngay
Công trình do bởi chính tay ngươi làm.
6. Vì chưng mơ mộng lan tràn
Cũng đầy hư đốn ngổn ngang khắp cùng

Vậy ngươi kính sợ Chúa luôn
Hầu như mọi lúc suốt trong cuộc đời
7. Khi ngươi nhìn thấy có nơi
Ở trong bản xứ có người nghèo đây

Đang thời bị áp bức này
Lẽ công pháp lý hàng ngày bị khinh
Ngươi đừng kinh ngạc khi nhìn
Thấy quyền lại bị quyền trên trị liền

Và trên tất cả mọi quyền
Có quyền cao nhất vượt trên quyền này
8. Lợi lúc đem đến trao tay
Mọi người lãnh nhận bởi này đất đai

Nhà vua cũng phải trông ngay
Ruộng đồng lúc lợi luôn hoài ban cho.

TIỀN BẠC

9. Kẻ ham tiền bạc chẳng no
Bao nhiêu cũng vét cũng vơ không từ
Ai yêu của cải vô bờ
Bao nhiêu cũng thấy chẳng vừa lòng đâu

Phù vân tất cả bấy nhiêu
Thế nào cũng vậy mọi điều phù vân!
10. Của tăng gia, miệng ăn tăng
Cứ theo gấp bội cơ man thêm nhiều

Chư ông đạt được chi đâu
Trừ phi mắt thấy rõ nào tận nơi.
11. Người lao công được nghỉ ngơi
Giấc nồng ngon giấc thảnh thơi con người

Ăn nhiều, ít cũng vậy thôi
Người lo lắng luôn thời triền miên
Chẳng bao giờ được ngủ yên
Giấc nồng ông chủ bỏ quên hoài hoài

12. Một điều dữ tợn giãi bày
Tôi đây đã thấy dưới này ánh dương
Đó là của cải chủ nhơn
Giữ gìn cẩn thận thành nguồn họa tai

Cho ngay chính chủ gia tài
Có bao của cải lúc này diễn ra.
13. Rủi ro mất của bại gia
Chư ông lại đã sinh ra con này

Trong tay hết sạch gia tài
Lấy đâu của cải con đây hưởng gì?
14. Lọt lòng mẹ chẳng có chi
Thân mình trần trụi trở về nguyên y

Bao công lượm thâu kìa
Cũng không rút lấy được gì đem theo!
15. Đó là tai họa đớn đau
Cũng như đã đến cùng nào đường đi

Ích chi đem lại tức thì
Bởi do lao khổ giữa kìa gió cơn!
16. Suốt ngày đời phải làm ăn
Trong bao tăm tối nhọc nhằn đớn đau!

17. Này đây tôi thấy như sau
Tốt hơn là uống ăn vào mình mau
Hưởng ngay của chính công lao
Do bao cực nhọc dưới trào ánh dương

Trong khoảng thời hạn Chúa thương
Đã ban cho chính mình luôn điều này
Quả là phần của mình đây
Hãy dùng hưởng lấy đi ngay vào mình

18. Ngoài ra bất kể ai liền
Được Thiên Chúa đã trông nhìn ban trao
Tài nguyên của cải cho nào
Người này được phép dùng vào của đây

Là phần của cải nhận này
Và vui hưởng thụ công tay đã làm
Đúng phần Chúa đã tặng ban
Cho người hưởng dụng tiến hành diễn ra.

19. Vì người chẳng bận tâm qua
Hàng ngày lo lắng đến ba thứ này
Chúa Trời đem đến cho ngay
Mọi niềm vui sướng hàng ngày cho ngươi.

CHƯƠNG 6

1. Tôi còn nhìn thấy rõ rồi
Một tai họa lớn con người phải mang
Đang thời ở dưới ánh dương
Đó điều đã diễn ra luôn cách này

2. Có người đuợc Chúa ban ngay
Tài nguyên của cải hàng ngày, hiển danh
Mọi điều người muốn đều thành
Nhưng thời Chúa chẳng cho mình hưởng đâu

Bao nhiêu của cải sang giầu
Ngài cho kẻ khác hưởng nào của đây!
Thật phù vân đã rõ này
Cũng là đau đớn cho ngay chính mình

3. Cho nên ai đã hạ sanh
Trăm con đi nữa tràn lan đời này
Tuổi trường thọ được kéo dài
Tháng năm đời sống luôn hoài bền lâu

Nhưng thời hạnh phúc có đâu
Cả ngay phần mộ chẳng hầu có đây!
Thời tôi đã nói lên ngay
Đứa con bị xảo thai này còn hơn!

4. Vì con bị xảo thai luôn
Sinh ra bại hoại hư không có gì
Ra đi trong tối tăm ghê
Mịt mù tên tuổi phủ che mất rồi

5. Ngay luôn ánh sáng mặt trời
Nó thời chẳng thấy ở nơi chốn nào
Nghỉ an phần số đến mau
Hơn là số phận người hầu kể trên.

6. Cho nên dầu họ sống liên
Hai ngàn năm đó chẳng nên giống gì
Nếu không được hưởng phước kia
Cuối cùng hết thảy chung về một nơi

7. Mọi công lao của con người
Đều qui về cái miệng rồi mà thôi
Thế mà cái họng thèm thòi
Chẳng bao giờ đủ cho nguôi họng kìa!

8. Khôn ngoan hơn dại cái gì
Cái chi hơn nữa sẽ thì diễn ra
Để người nghèo được trải qua
Biết điều xử sự thực là ra sao?

9. Thà coi tận mắt biết nào
Hơn đây chẳng thấy với bao thèm hoài!
10. Điều gì hiện có nơi đây
Đồng thời được gọi ra này đích danh

Ngươi là chi thấy rõ rành
Ôi phàm nhân dám cãi tranh Chúa Trời!
Đấng nguồn mạnh thế hơn ngươi
Vượt trên ngay hết mọi nòi thụ sinh

11. Vì càng lời nói huyên thuyên
Thời càng nhiều chuyện hão huyền tỏ ra
Phàm nhân đâu có vượt qua
Điều gì trổi vượt bao la trên mình

12. Vì ai được biết rõ liền
Điều nào lành tốt vượt lên cho người
Kiếp phù sinh đã bày phơi
Ít ngày năm tháng cuộc đời ngươi đây

Tháng ngày như bóng qua bay
Ai đâu bảo được cho hay người phàm
Biết ngay hậu vận vẹn toàn
Ở nơi toàn thế dưới làn ánh dương?

PHẦN II

CHƯƠNG 7

1. Danh thơm thời quí giá luôn
Hơn dầu hảo hạng quí trong gian trần
Ngày sinh chẳng có quí bằng
Ngày đi ra khỏi gian trần hết thôi!

2. Dự tang lễ tiễn chân người
Tốt hơn đi dự tiệc mời liên hoan
Vì đây chính thật rõ ràng
Là điều chung nhất cho toàn thế nhân

Mọi người sống sẽ để tâm
Nhờ ghi điều đò liên can mọi người
3. Âu sầu tỏ lộ ra rồi
Tốt hơn đùa giỡn vui chơi tươi cuời

Mặt mày rầu rĩ luôn thời
Trong lòng phở lở ra rồi vui tươi
4. Lòng người khôn khéo thức thời
Ở nhà tang lễ của người vãng sinh

Lòng người ngu dại khờ điên
Thích nơi vui nhộn triền miên tối ngày
5. Nghe người khôn mắng cho ngay
Còn hơn nghe kẻ dại này hát ca

6. Tiếng gai lách cách vang ra
Bởi nồi đè nặng lướt qua gai rồi
Nó thời cũng giống thế thôi
Tiếng cười của hạng người đời ngu si

Cả điều đó nữa giống y
Phù vân tất cả tức thì như nhau!
7. Kẻ khôn bị bức bách nào
Cũng thành điên dại khờ mau mất rồi

Bạc tiền dâng tiến lên thôi
Lương tri đóng lại trước nơi việc vàn!

THƯỞNG PHẠT

8. Cuối cùng của một việc làm
Tốt hơn khởi sự việc giàn diễn ra
Kiên tâm thời chắc hẳn là
Tốt hơn hách dịch người ta coi thường

9. Chở nên nóng giận nổi xung
Tức sùng âm ỉ dạ lòng đứa ngu
10. Chớ coi ngày xửa xưa khi
Tốt hơn trên cả ngày thì hôm nay

Bởi chưng kẻ hỏi điều này
Đâu thời là kẻ khôn đây bao giờ
11. Khôn ngoan sánh ví nghiệp cơ
Và là mối lợi nhìn vô của người

Rõ ràng dưới ánh mặt trời
Nhìn ra thấy được người đời khôn ngoan
12. Khôn ngoan như bóng nương thân
Cũng như tiền bạc bóng lần chở che

Hiểu thông lợi ích tất thì
Khôn ngoan cứu độ ai kìa có đây
13. Hãy đi nhìn thẳng vào ngay
Việc làm của Chúa diễn bày ra sao

Ai đi uốn thẳng được nào
Điều mà Thiên Chúa đã hầu bẻ cong?
14. Vào ngày hạnh phúc đến luôn
Hãy đi hưởng phước Chúa thương ban rồi

Vào ngày hoạn nạn đến nơi
Hãy xem mọi sự đồng thời diễn đây
Do ngay Thiên Chúa làm này
Khiến ngươi chẳng thấy mảy may vận đời

15. Những ngày phù ảo đời tôi
Tôi đây đã thắng đồng thời diễn ra
Có người đức nghĩa chẳng qua
Mạng vong cũng cứ tiếp đà ra luôn

Có người dữ tợn ác ôn
Tuy làm điều ác lưu tồn mãi thôi!
16. Chớ nên công chính quá rồi
Chớ khôn ngoan thái quá thời cũng tiêu!

17. Ngươi đừng gian ác quá nào
Hay ngu dại quá cũng hầu loại đi
Tại sao phải chết trước kỳ
Đã qui đinh đoạt cho thì ngươi đây

18. Tốt hơn người nắm bên này
Cả bên kia nữa, chớ tay buông rời
Ai tôn kính sợ Chúa Trời
Người này thoát khỏi đồng thời cả đôi

19. Khôn ngoan sẽ khiến cho ngươi
Trở nên mạnh thế gấp mười người nay
Là người quyền thế trong tay
Oai nghiêm hơn cả trong ngay thành này

20. Quả nào mặt đất có đây
Những người công chính với nay người lành
Làm điều thánh thiện hảo hoàn
Và không hề phạm lỗi đàng lối đâu?

21. Họa ngươi chẳng để ý nào
Nghe lời thiên hạ đã hầu nói năng
Khỏi nghe để hiểu thấy rằng
Tớ tôi ngươi cũng thì thầm rủa ngươi

22. Và đây ngươi tự biết rồi
Chính ngươi cũng đã rủa đời người ta!
23. Đó là kinh nghiệm trải qua
Của tôi có được bởi đà khôn ngoan

Tôi đây đã nói ra rằng
Tôi thời muốn có khôn ngoan mọi đường
Nhưng kìa nó vẫn xa phương
Với tôi chưa thấy gần đàng chút đâu

24. Những gì xẩy đến cho nào
Cũng còn xa lắc thẩm sâu vô bờ
Ai người tìm thấy cho ra
Giúp cho hiểu biết thông qua việc này

25. Tôi đang lòng dạ loay hoay
Khôn ngoan tính toán ra hoài thiệt hơn
Làm sao để biết nguồn cơn
Ai là khờ dại với luôn điên khùng

26. Vậy tôi đây đã gặp thường
Đàn bà vật đắng cay hơn chết này
Vì nàng là cạm bẫy đây
Dạ lòng như lưới bủa vây sẵn rồi

Tay nàng dây bủa cuốn lôi
Kẻ lành trước mặt Chúa thời giúp cho
Mới mong thoát khỏi bám vô
Kẻ nào tội lỗi thời cơ chộp liền

27. Nhưng Cô-hê-lét nói lên:
Coi điều tôi đã đi tìm cho ra
Muốn say tính thiệt hơn là
Phải đem so sánh cho qua mọi điều

Điều này, điều nọ ra theo
Mới thời hiểu rõ hết đều việc đây
28. Đích thân tôi kiếm tìn ngay
Nhưng tìm chẳng thấy hiện nay rõ là

Một ông ở giữa bao la
Những người tôi gặp trải qua kiếm tìm
Còn đàn bà giữa muôn nghìn
Tôi thời chẳng gặp thấy liền tại đâu?

29. Đây tôi tìm hiểu biết sau
Chúa thời đã tạo người hầu thẳng ngay
Song con người đã đặt bày
Mưu mô tính toán ra này khó khăn!

CHƯƠNG 8

1. Ai nào giống kẻ khôn ngoan
Người đâu giải thích rõ ràng châm ngôn?
Khôn ngoan làm rạng rỡ luôn
Giúp người nở mặt ở trong cuộc đời

Làm cho kẻ cứng cỏi rồi
Phải đi thay đổi thích thời hợp hơn
2. Còn tôi đây nói ra luôn
Lệnh vua nay hãy quí tôn giữ gìn

Bởi vì đã được ước nguyền
Nhân danh Thiên Chúa uy quyền tối cao
3. Chớ nên vội vã cách sao
Hãy lui ra chốn nơi đâu xa Ngài

Đừng ưng điều bắt thuận này
Vì Ngài đã muốn ra ngay điều gì
Thời Ngài vẫn cứ thự thi
Theo như ý muốn Ngài kìa muốn thôi

4. Bởi lời vua chính là lời
Uy quyền mạnh thế ở nơi gian trần
Ai người đã giám hỏi han
"Ngài làm gì vậy? Đã loan dậy này?"

5. Kẻ tuân giữ lệnh chẳng hay
Phạm điều tội ác giãi bày mọi nơi
Người khôn ngoan biết rõ rồi
Có điều phán xét sau đời này thôi

6. Hẳn rằng mọi sự có thời
Có ngày phán xét cho người xẩy ra
Như đại họa phạt người ta
Để răn đe trước phòng xa ngăn ngừa

7. Người ta chẳng biết diễn qua
Cách nào sẽ đến bày ra việc gì
Và khi sự việc đến thì
Không ai cho biết mọi bề diễn tuông

8. Chẳng ai lại có quyền luôn
Ở trên sinh khí để cùng nhốt ngay
Chính sinh khí của ngươi này
Cũng không có quyền hành đây cách nào

Trên ngay sự chết đến mau
Trận tranh đấu diễn ra sau chẳng trừ
Một ai được miễn xa cho
Rồi điều ác độc bấy giờ cũng không

Tìm ra cách thế thoát vòng
Cho người gian ác thoát luôn điều này
9. Tôi nhìn thấy các việc đây
Để tâm suy nghĩ liền ngay tức thời

Mọi điều dưới ánh mặt trời
Thời gian mà chính con người hiện nay
Có quyền gây họa cho ngay
Cho người đồng loại hàng ngày diễn ra

10. Bấy giờ tôi thấy rõ là
Đám tang người ác diễn qua cách này
Người ta kéo đến liền ngay
Cả từ đền thánh nơi đây cũng đều

Mọi người đưa tiễn chân theo
Đến nơi phần mộ dự đều cất chôn
Nhưng trong thành đã quên luôn
Hành vi của nó diễn trong gian trần

Việc đây cũng chính phù vân
Tỏ ra ở giữa dân gian nơi này!
11. Bởi vì án kẻ dữ đây
Đã không hành sử ra ngay đồng thời

Cho nên lòng dạ con người
Muốn làm sự dữ ở đời này luôn
12. Bởi vì có nhiều tội nhơn
Hàng trăm lần phạm vẫn còn sống lâu

Tôi đây cũng biết rõ nào
Phước ân những kẻ sống sao ở đời
Là người kính sợ Chúa Trời
Và vì họ biết sợ Người mãi luôn

13. Phước không ban kẻ ác ôn
Nó như cái bóng chẳng trông rõ rồi
Bởi không kính sợ Chúa Trời
Ngài là chúa Tể mọi nòi thụ oanh

14. Một điều phù ảo trần gian
Là người đức nghĩa có lần lãnh mang
Vận dành người ác gian trần
Và phường độc ác lãnh ân người hiền

15. Cho nên tôi bỏ lời khen
Những điều vui thú ở trên cõi đời
Quả không gì tốt hơn rồi
Là ăn uống hưởng vui chơi cách nào

Lập cùng với mọi công lao
Chúa thời đã tặng ban trao gian trần
16. Tôi nay tìm kiếm khôn ngoan
Xét xem nông nỗi diễn luôn ở đời

Tựu chung dầu với con người
Ngày đêm thao láo mắt thời mở liên
17. Người ta cũng nhận biết liền
Hoàn toàn mọi sự tay Thiên Chúa làm

Phàm nhân chẳng thể tiến hành
Giải minh được chính việc vàn diễn ra
Giữa trời ánh sáng bao la
Cho nên dẫu nhọc nhằn qua tìm tòi

Cũng không minh giải được rồi
Những điều đã bởi Chúa Trời tạo ra
Dầu người khôn đã phân bua
Rằng mình biết cũng chẳng qua giãi bày

SỐ PHẬN

CHƯƠNG 9

1. Nói về các sự việc này
Tôi đây suy nghĩ ra hoài trong tâm
Mong sao hiểu rõ việc vàn
Những người đức nghĩa khôn ngoan ở đời

Và bao việc họ làm rồi
Đều trong tay Chúa muôn thời quyền năng
Chính ngay cả việc ghét thương
Người phàm cũng chẳng biết đường lối đây

Mọi điều ở trước mặt này
Cũng thời chẳng thể hiểu ngay cách nào
2. Hoàn toàn tất cả cùng nhau
Cùng chung số phận trước sau mọi người

Kẻ lành kẻ dữ đồng thời
Với người tốt xấu cả đôi đồng đều
Và người sạch bẩn như nhau
Rồi người tư tế như nào kẻ không

Với người tốt, xấu sao luôn
Tôi nhân cũng thế chẳng còn khác chi
Người thề khấn hứa điều gì
Những người chẳng khấn cũng thì thế thôi

3. Trong ngay công việc làm rồi
Ở nơi trần thế dưới thời ánh dương
Đây là một sự dữ luôn
Của chung số phận người thường mà thôi

Nên lòng con cái loài người
Ư đầy sự dữ ở đời trải qua
Và điên dại ám ảnh ra
Nơi lòng của chúng kéo đà mãi liên

Rồi ra sẽ tiến tới liền
Những nơi thần chết nghỉ yên tận cùng
4. Ai người sẽ bị thanh trừng
Bởi vì một kẻ hiện đương sống còn

Vẫn là hy vọng trông mong
Một con thú sống còn hơn chính này
Kìa con sư tử chết đây
Nằm lì một đống chẳng lay chuyển mình

5. Kẻ đang sống đã biết liền
Có ngày phải chết nằm yên sau này
Còn người đã chết chẳng hay
Thứ chi chẳng biết diễn đây cách nào!

Họ ra mất hết còn đâu
Bao nhiêu lưu niệm đã hầu lãng quên
6. Việc thương hay ghét hoặc ghen
Cũng đều tiêu hết đi liền họ thôi

Đời đời họ hết phận rồi
Chẳng còn gì nữa dưới trời ánh dương
7. Hãy đi ăn bánh vui mừng
Lòng vui uống thứ rượu nồng của ngươi

Vì Thiên Chúa chiếu nhận rồi
Việc làm ngươi đã ở đời làm đây
8. Ao trắng luôn mặc vào ngay
Đầu ngươi chớ thiếu thứ này dầu thơm

9. Hưởng chung cuộc sống vui luôn
Vợ hiền thương mến vui chung cuộc đời
Trải bao ngày tháng luôn rồi
Phù sinh của kiếp làm người diễn qua

Bởi do Thiên Chúa ban ra
Dưới nơi ánh sáng bao la mặt trặt trời
Mọi ngày phù ảo của ngươi
Là phần ngươi được do nơi công làm

Nhọc nhằn dưới ánh dương trần
Để rồi lãnh nhận lấy phần hiển vinh
10. Mọi điều ngươi đã gặp liền
Hãy làm đúng lúc sức mình còn sung

Vì không có việc làm luôn
Hay mưu bàn tính hiểu thông hết nào
Hoặc khôn ngoan giúp hiểu mau
Tại nơi âm phủ chốn hầu diễn đây

11. Khi tôi ngó lại nhìn ngay
Cuộc đời dưới ánh dương nay rõ ràng
Ngươi nhanh chân tất nói rằng:
Là người chạy giỏi thắng đàng cuộc đua

Kẻ anh hùng chẳng tất là
Người này thắng trận diễn ra ở đời
Bánh ăn chưa chắc thuộc người
Khôn ngoan tài khéo để rồi có đây

Của cải không thuộc ngươi này
Thạo đời sành sỏi ở ngay gian trần
Của cải không thuộc người này
Là người tài trí trong dân gian này

Vì thời cơ có rủi may
Cho nào hết thảy những ai ở đời
12. Phàm nhân đâu biết cơ thời
Dành riêng cho chính mình nơi chốn nào

Giống như cá mắc lưới vào
Như chim mắc bãy để hầu mất ra
Cũng như vậy đã diễn qua
Người phàm trông đã bị sa vào rồi

Trong thời đại họa đến nơi
Thình lình rơi xuống trên người chúng đây

KHÔN NGOAN VÀ ĐIÊN DẠI

13. Tôi thời đã thấy việc này
Về điều khôn khéo diễn bày khắp nơi
Dưới nơi ánh sáng mặt trời
Thật điều vĩ đại ở đời diễn ra

14. Có thành nhỏ bé đương là
Dân thời cũng ít lân la trong thành
Một vua nước lớn đến nhanh
Vây trường đắp lũy bao quanh thành rồi

15. Ở đây vua gặp một người
Thực nghèo xơ xác như thời khôn ngoan
Bởi khôn đã cứu được thành
Nhưng người nghèo ấy tánh danh phai nhòa

16. Phần tôi, tôi cũng nghĩ ra
Khôn ngoan thay thế hơn là hùng anh
Nhưng khôn ngoan kẻ nghèo nàn
Bị đời coi rẻ hoàn toàn loại đi

Bao lời lẽ bị khinh khi
Chẳng ai chú ý tai nghe điều nào
17. Những lời ngon ngọt biết bao
Phát ra tự giữa người hầu khôn ngoan

Hóa lời vua Chúa truyền ban
Giữa hàng ngu dại dân gian ở đời
18. Khôn ngoan hơn chiến cụ rồi
Nhưng chỉ một thiếu sót thôi dư này

Làm hư hỏng việc tốt ngay
Diễn ra ở giữa nơi đây thông thường.

CHƯƠNG 10

1. Một con ruồi chết lây luôn
Làm hư một hũ dầu thơm nức mùi
Một chút điên dại mà thôi
Khiến người khôn bị tức thời nhẹ cân

2. Kìa lòng của kẻ khôn ngoan
Hiện đương bên phải của thân thể mình
Còn lòng của kẻ dại điên
Lại thời bên trái họ liền hiện nay

3. Kẻ ngu trên lộ đường dài
Thiếu luôn lẽ phải thường này nói lên
Tên mình ngu ngốc dại điên
Vẫn luôn hãnh diện cái tên gọi rồi.

4. Kẻ trên nổi nóng trên ngươi
Thời ngươi chớ bỏ chỗ rời đi đâu
Sự mềm mại diễn ra nào
Làm ngươi êm dịu hết mau lỗi lầm.

5. Một điều dữ tợn đã làm
Tôi đây nhìn thấy dưới trần diễn ra
Là điều đã được trải qua
Do người quyền thế họ đà gây nên

6. Người ngu được lãnh chức quyền
Người hào phú chốn thấp hèn đặt đây
7. Tôi còn thấy mọi nô này
Cỡi trên lưng ngựa phây phây oai quyền

Còn kia khanh tướng quyền trên
Như tên nô lệ đi chân đường dài!
8. Kẻ đào những hố hầm này
Có thời sẽ bị ngã ngay xuống hầm

Kẻ đi đập phá tường thành
Có khi rắn cắn phải nhằm mình đây
9. Người nào đập đá hàng ngày
Có khi thương tích trúng ngay thân mình

Ai đi bổ củi tiến hành
Hiểm nguy có thể trở thành tích thương
10. Búa rìu cùn lưỡi hết đường
Nếu không mài lại để dường sắc hơn

Tất thời phải ráng sức luôn
Khi cần đến búa kẻo không hữu dùng
Lợi hơn là hãy biết đường
Khôn ngoan tài trí đem luôn thực hành

11. Bởi không dụ rắn nên thành
Rắn liền đã cắn vào mình khốn thay
Ích chi cho kẻ dụ này
Để cho rắn cắn vào ngay thân rồi!

12. Lời người khôn khéo nói thôi
Gây nên mến phục giữa nơi mọi người
Miệng môi ngươi dại thốt lời
Gây nên tai hại vào nơi thân mình

13. Khởi đầu lời nói dại điên
Cuối cùng điên dại gây liền hiểm nguy
14. Tuy nhiên với kẻ ngu si
Vẫn luôn miệng lưỡi phát đi dài lời

Người phàm ai biết được rồi
Điều gì sẽ đến bên thời cho đây
Với cùng vận mệnh sau này
Ai nào cho biết được ngay việc gì!

15. Công lao của kẻ ngu si
Là làm cho nó mệt đi cả người
Bởi đây chẳng biết rõ rồi
Đi vào phố xá chốn nơi thành trì

16. Khốn cho người xứ sở kìa
Có vua còn nhỏ trị vì ấu thơ
Và quan ác lúc sớm giờ
Men làm siêu vẹo nguy cơ hại người!

17. Phước dân có vua hiện thời
Là người hào hiệp sống đời chăm lo
Các quan ăn uống thuận giờ
Bảo toàn sức khỏe bỏ qua rượu chè

18. Ai người biếng nhác tức thì
Rường nhà xụp đổ ra kìa nát tan
Cánh tay buông thõng biếng làm
Nhà thánh dột nát lan tràn nước nôi.

19. Chúng ăn nhậu phủ phê rồi
Rượu nồng chúng nốc vào người sướng thay!
Bạc tiền ứng đáp như bay
Cho đi mọi sự chẳng hay ngại ngùng

20. Dù trong tư tưởng thấu trường
Ngươi thời chớ rủa vua trong lời nào
Dù ngay phòng ngủ nơi nao
Ngươi đây chớ rủa nhà giầu lời chi

Vì chim trời chuyển tiếng đi
Với lời lên tiếng ra kìa nơi đâu
Thì loài có cánh đến mau

Loan đi lời đó đến hầu khắp nơi.